ravotr

dinsdag 2 juli 2013

Onderstaand artikelis de column die ikl shschreef voor de website van de Autonomen Den Haag. Daar staat het stuk inmiddels te lezen. Het artikel is afgelopen donderdag 27 juni geschreven, toen de staking nog bezig was. Ik heb er niet meer inhoudelijk aan gesleuteld. Intussen is de staking voorbij, en uitgemond in een overwinning: voor het eerst een basistarief voor  bezorgers, en geen represailles tegen stakers. Zo is op 28 juni althans met PostNL afgesproken.

Al enkele dagen houden postbezorgers een staking die de bezorging van pakketjes ernstig ontregeld. De staking heeft een aantal buitengewoon belangwekkende kanten. Ze is daarom serieuze aandacht waard. Daarnaast verdient ze – vanzelfsprekend, wat mij betreft – ook onze volle solidariteit.

Op 25 juni begon de staking toen 80 chauffeurs stopten met het bezorgen van pakketjes. Dat was in Amsterdam. Op 27 juni bleek de staking zich te hebben uitgebreid. “Behalve in Amsterdam en Katwijk wordt er nu ook gestaakt in Wateringen, Utrecht en Zaandam. Dat maakte PostNL donderdag bekend.” Een vakorganisatie meldde ook “onrust” in Den Haag, Rotterdam en elders.

De reden van de actie is een verandering van tarieven. Bezorgers krijgen per pakketje minder betaald, en moeten dus nog harder werken om hetzelfde inkomen te krijgen. Het excuus van PostNL voor deze tariefverlaging is opvallend. “Volgens PostNL is het logisch dat het tarief per pakje daalt, omdat er door de opkomst van het internetbankieren steeds meer pakketjes worden verstuurd.”

Volgens mij is het opvallend dat arbeidsvoorwaarden verslechteren als het bedrijf de omzet juist ziet verhogen. De afgelopen jaren hoorden we in het postbedrijf juist over een steeds lágere omzet omdat er vanwege internet steeds minder brieven en kaarten worden verstuurd. Die lagere omzet was steevast een excuus om mensen te ontstaan en degene die bleven, slechtere arbeidsvoorwaarden door de strot te douwen. Nu is er groeiende omzet, en nu is dát het excuus voor slechtere arbeidsvoorwaarden. Of het nu goed gaat in het postbedrijf of slecht, de mantra is soortgelijk: slechtere betaling is onvermijdelijk. Het idee dat een rendabel bedrijf, bedrijfstak of economie dus leidt tot behoorlijke betaling van degenen die met hun werk dat rendement mogelijk maken, kan naar de prullenbak. Dat is het eerste dat opvalt.

Het tweede dat opvalt is de aard van de protesterende groep arbeiders, in berichtgeving van de Trouw aangeduid als “zelfstandige ondernemers”. De vakorganisatie sprak van “een hecht informeel netwerk van kleine koeriersbedrijven die voor PostNL bezorgen.” Ondernemers? Moeten we denken aan een soort onderaannemers die zelf weer mensen in dienst hebben? Is het een soort middenstandsactie? Welnee. De NOS spreekt van een “staking van Zzp’ers die normaal gesproken de bezorging doen. ” Zzp’ers: Zelfstandigen Zonder personeel, de constructie waarin arbeiders zichzelf als een soort moderne dagloners moeten verhuren, waarin ze d de nadelen van vrij ondernemerschap – zelf je pensioen en dergelijke moeten regelen, bedrijfsrisico en dergelijke – krijgen opgedrongen, zonder de voordelen die échte ondernemers hebben. Zzp’ers zijn gewoon arbeiders, waarbij het loon vermomd is als omzet, en die ieder voor zich moeten werken op de arbeidsmarkt.

Het is één van de manieren waarop flexibilisering de collectieve machtspositie en de solidariteit tracht te ondermijnen. Dat maakt deze staking extra belangrijk: de Zzp’ers handelen niet ieder voor zich, als kleine ondernemers; ze handelen samen, als arbeiders. Ze gebruiken het klassieke wapen van strijdende arbeiders: de staking. Het idee dat arbeiders door de flexibilisering zó machteloos zijn geworden, hun positie zó gefragmenteerd en zwak is gemaakt door ze tot kleine zelfstandigen proberen om te toveren, blijkt niet te kloppen.

De staking blijkt ook nog eens behoorlijk effectief. Binnen twee dagen waren er 48.000 pakketjes niet bezorgd, klaagde iemand van de branche van webwinkels over “schadeposten (…) van vele miljoenen euro’s.” Post NL brengt intussen de bezorging maar weer op gang door eigen personeelsleden aan het bezorgen te zetten. “Ze moeten dat ook doen met eigen privé-auto.” Het is een poging tot stakingsbreken. Maar het bedrijf bood ook al aan om “opnieuw te praten over de tarieven en nieuwe routes.” Stakers gaan daar nu op in. Het lukt deze groep boze werkende mensen dus om met stevige directe actie een verslechtering in hun beloning enigszins op losse schroeven te zetten.

En die directe actie – en dat is het volgende belangrijke punt – is niet zomaar een reguliere staking. Het is een wilde staking, niet gedragen door een vakbond. Het zijn werkenden zelf die kennelijk initiatief namen tot staken, en het bedrijf gaat in gesprek met chauffeurs zelf, “op individuele basis”, niet zozeer met een officiële vertegenwoordiging, een vakbond of iets dergelijks. FNV Bondgenoten zal wel “bemiddelaar” zijn bij de gesprekken met chauffeurs, waarmee het risico van ‘realisme’ de strijd in georganiseerd verband levensgroot aanwezig is. Maar de wildheid van de staking staat vooralsnog haaks op het gangbare compromis-en-inkapselingspatroon van de gangbare vakbondsactie

Onverhulde, onbemiddelde klassenstrijd: je ziet het niet zo heel erg veel. Uitgerekend een groep als de post bezorgende zzp’ers is op deze manier in beweging gekomen, en niet zonder resultaat ook. Gaaf. Gewoon gaaf.

Peter Storm