ravotr

dinsdag 14 mei 2013

Geweldig nieuws! Dorststaker Sayam Udin Nessar komt op vrije voeten. Nessar is één van de opgesloten asielzoekers die in honger- en dorststaking was gegaan om voor zijn vrijheid te vechten. Hij is vervolgens op allerlei manieren getreiterd, mishandeld, gemarteld, maar autoriteiten hebben zijn verzet niet weten te breken. Een rechter oordeelde vanavond dat zijn opsluiting “onrechtmatig” is. Dit is van groot belang niet alleen voor hemzelf en al diegenen die intens hebben meegeleefd en zich voor hem en andere honger- en dorststakers hebben ingezet. Het schept ook een precedent: als zijn opsluiting niet door de beugel kan, geldt dat dan ook niet voor andere opgesloten mensen, wiens enige ‘vergrijp’ is dat ze in Nederland proberen te leven zonder de van staatswege vereiste papieren te hebben? Met de vrijlating van Nessar komt er een zeer welkome barst in de terreurpolitiek die staatssecretaris Teeven en zijn overheid tegen migranten zonder verblijfsvergunning bedrijft, een barst de we dienen te benutten om er een breuk in de muren van de opsluiting de maken.

Maar wat voor verschrikking hebben de opgesloten vluchtelingen intussen voor hun kiezen gehad! Nessar is in een koude cel gegooid, met alleen een soort papieren hemd als kleding, een ventilator permanent op zijn lichaam gericht. Dat is mishandeling. Hij werd, ziek als hij was wegens de honger- en dorststaking, ‘s nachts elk uur wakkergemaakt door bewakend personeel. Dat is foltering, marteling. Hij werd tegen zijn duidelijk uitgesproken wil overgebracht naar een justitieel ziekenhuis in Scheveningen. Dat is een schending van de persoonlijke vrijheid en waardigheid. Verzoeken van hongerstakers om bezocht te worden door hun vertrouwensartsen werden door het detentiecentrum geblokkeerd. Ook dat is schending van rechten. Nessars nieren begonnen het intussen op te geven.

Intussen liepen mensen van No Border en deportatieverzet zich de benen uit het lijf, om de verhalen van Nessar en andere honger- en dorststakers naar buiten te brengen, om op allerlei manieren solidariteit te organiseren. De media begon te reageren, weliswaar mondjesmaat en inadequaat, maar toch. Inadequaat: Volkskrant  en Trouw en Nu.nl ook over de overbrenging van Nessar en van een tweede dorststaker naar het Scheveningse ziekenhuis. Maar ze lieten het toch erg belangrijke feit dat dit tegen de nadrukkelijke wil van Nessar gebeurde, weg. Daardoor zag het er veel humaner uit dan het was. Over de verschrikkingen die zich in het detentiecentrum afspeelden, gaven deze berichten geen details, net zo min als aanvankelijk ook de NRC. Maar die NRC had een dag na he haar korte inadequate bericht wel een veel diepgaander stuk, met uitspraken van Nessar en nadrukkelijk wél de vermelding dat zijn overplaatsing naar Scheveningen zeer onvrijwillig was. “Dorststaker: ik wil hieruit, desnoods in een kist”, heette het stuk. In de NRC-krant stond zelfs een heus interview met Nessar. Iets van de verschrikking begon naar buiten te komen. De Volkskrant publiceerde intussen een groot opiniestuk van studente Paula Faber waarin het langdurig opsluiten van asielzoekers, ook van kinderen, vrouwen die zwanger zijn en dergelijk, aangevochten werd als schending van mensenrechten en ook nog eens als ongelijke behandeling. Wie namelijk over land komt voor een asielaanvraag, komt in een regulier asielzoekerscentrum, niet in detentie. Wie echter via Schiphol binnenkomt om precies dezelfde reden, wordt in detentie gegooid. Titel van het stuk: “Hongerstaker hoort niet in een isoleercel”.

Zo ontstond er toch kritische aandacht voor de akelige behandeling van mensen die asielaanvragen, mensen zonder verblijfspapieren, ‘illegalen’ of preciezer gezegd: geïllegaliseerden in het algemeen, en van de actievoerende hongerstakers in het bijzonder. De heisa rond het PvdA-standpunt – uiteindelijk toch akkoord met strafbaarstelling van illegaliteit – droeg waarschijnlijk ook bij aan een politiek klimaat waarin de hardvochtigheid jegens vluchtelingenmeer aandacht kreeg. Er bleek een draagvlak voor een minder onmenselijk beleid te zijn, toen Maurice de Hond peilde dat 59 procent van ondervraagde mensen vindt dat mensen die via Schiphol het land in komen om asiel aan te vragen, niet horen te worden opgesloten. Nee, dat is geen heel radicaal standpunt, maar het laat zien dat er weerstand is tegen Teevens botheid en de lijn waar dit in past.

Intussen kwam Nessar elke dag dichter bij de dood, die van staatswege slechts te voorkomen zijn geweest met nóg grovere schendingen van zijn rechten, dwangvoeding, gedwongen toediening van medicijnen en vocht en dergelijke. Zowel een dode hongerstakende vluchteling als een onder dwang in leven gehouden hongerstakende vluchteling zou de Staat der Nederlanden wel in een heel naargeestig zonnetje hebben gezet als mensenrechten schendende staat die het natuurlijk is maar officieel niet wil zijn. Na de zelfmoord van Dolmatov kort na afwijzing van zijn asielaanvraag zou dit de legitimiteit van staatsbeleid een nieuwe knauw hebben gegeven. Wat er precies in de rechtbank omging toen ze de opsluiting van Nessar onrechtmatig noemde, weet ik niet. Maar geloofwaardigheid van beleid, en het aanzien van de staat, wegen daar doorgaans zwaar. Dat aanzien was bij het verder kapotmaken van Nessar kennelijk niet gebaat, volgens de rechtbank. Die dreigende imagoschade zou er echter nooit zijn geweest als Nessar en de anderen de strijd niet waren aangegaan en tot eh het uiterste proberen door te zetten. Die dreigende imagoschade zou nooit zo zijn opgelopen als mensen van vooral de Werkgroep Deportatieverzet niet zo keihard hadden gewerkt om het verhaal de wereld in te brengen. Hongerstakers vochten als leeuwen, solidariteitsactivisten werkten als paarden – en het had effect.

De op handen zijnde vrijlating vn Nessar is geen overwinning voor ‘de rechtsstaat’: recht en staat zijn niet werkelijk te combineren, rechtsstaten bestaan niet. De op handen zijnde vrijlating van Nessar is een overwinning van Nessar zelf en van de andere dorst- en hongerstakers, en van al diegenen die hun kant hebben gekozen, zich hebben uitgesproken en zich op allerlei manieren hebben ingezet – of dat nu was door een IND-gebouw te bekladden, dagelijks bij het detentiecentrum Rotterdam te demonstreren, of ruiten van Royal Haskoning in te gooien omdat dat bedrijf het detentiecentrum Rotterdam had helpen ontwerpen – het is een overwinning van strijdende mensen, niet van rechtsprekende instanties. Dit soort vasthoudend en veelvormig verzet wérkt blijkbaar. Laten we er mee doorgaan, laten we het uitbreiden, tot er geen vluchteling, geen asielzoeker, geen geïillegaliseerde migrant meer om die reden wordt opgesloten.

Noot 15 mei 2013, 20.26. De bekladding betrof het IND-geouw, niet het ING-gebouw. Inmiddels verbeterd, dank aan de alerte lezer!

Peter Storm