vrijdag 22 februari 2013
Je runt een land in crisis. Niet zo’n kleine crisis ook. Je hebt nog maar kort geleden de macht overgenomen van een militaire junta die na een volksopstand de macht overgenomen had van een gehate dictator. Net als onder die dictator zijn de mensen arm en niet zo heel erg blij daarmee. Wat schaf je als regering dus aan, in grote hoeveelheden? Inderdaad: traangas. Heel veel traangas. Het land heet Egypte.
Je zou denken – als je tenminste nog denkt dat regeringen er zijn om iets aan problemen van mensen te doen, een hardnekkig misverstand – dat er betere dingen zijn om geld aan uit te geven. De economie is niet in goede doen. Graanvoorraden zijn voldoende voor nog 1o maanden. Het toerisme heeft sinds januari 2011 een slordige 2,5 miljard dollar misgelopen aan inkomsten. De scholen zijn een drama: op een wereldranglijst over onderwijs van 144 landen staat Egypte op nummer 139, nog nét voor het kapotgeschoten Libië, maar achter het toch ook tamelijk karige Honduras en Mongolië. Volgens een schatting zouden er best 10.000 tot 20.000 scholen bij mogen, om de klassengrootte terug te brengen van…. 100 naar 40 leerlingen! Kosten: 1,6 miljard dollar.
Waar geef je dus als regering je geld aan uit? Aan scholen mischien? Nee hoor. De Egyptische regering koopt er traangas van. Om precies te zijn: heel veel traangas. Honderdveertigduizend traangasgranaten, waarvan 70.000 gasbommen en 70.000 lange-afstandsprojectielen. Kosten? 2,4 miljoen dollar. (1) Iemand doet goede zaken, en die iemand is een bedrijf in de verenigde Staten dat die troep mag leveren.
Voor wie denkt dat regeringen het volk dienen is het wellicht wrang om te zien hoe regeringen wapens aanschaffen om zich dat volk juist van het lijf te houden. Mar dat is precies het punt: de nieuwe regering van de Moslim Broederschap en president Morsi staat tegenover de bevolking. Die blijft opstandig. In Alexandrië sluit een fabriekseigenaar zijn bedrijf na stakingsactie en geweld tussen stakers in werkwilligen. De staking gaat over winstdeling en over het weer aannemen van eerder ontslagen arbeiders. Met zoveel heisa kan de baas de boel niet meer aan. “(I)k ontkom er niet aan, in het bijzonder nu de politie incapabel geworden is om met dit soort gevallen om te gaan”, zegt hij. Ja, de tijden dat een ondernemer maar hoefde te bellen en er werd een blik enthousiaste agenten van de oproerpolitie tegen de stakers losgelaten die er vervolgens met gemak in slaagden om geïntimideerde betogers af te voeren of weg te meppen, zijn overduidelijk voorbij. Stakingen, betogingen en soms rellen zijn er om te haverklap. Met een kapitalistenklasse die – als overal – tracht de kosten laag te houden en dus druk van arbeiders tegen wil werken, en met een regime dat impopulair is en waartegen steeds weer wordt gedemonstreerd maar dat haar macht niet kwijt wil – is de prioriteit van de regering dus best te begrijpen. Traangas. Veel traangas.
Maar niet genoeg traangas om de opstandigheid blijvend effectief te smoren. Zo optimistisch durf ik althans rustig te zijn, nu in de opstand heel duidelijk een revolutionaire component zichtbaar wordt. Opeens was er bij protesten in januari een Zwart Blok in actie in Cairo. Anarchistische actievormen en opvattingen waren al langer in Egypte merkbaar – en hebben een lange traditie, zoals Mark Levine in een mooi artikel op Aljazeera belicht. Maar met name aan het anarchistisme gerelateerde actievormen – het Zwarte Blok is een tactiek, geen organisatie, zoals aanhangers ervan steeds beklemtonen – traden nu wel heel nadrukkelijk aan de dag. Rond dezelfde tijd, om precies te zijn op 4 februari, waarschuwt de International Crisis Group haar gehoor – beleidsmakers en dergelijke – voor “het risico van de totale ineenstorting van wet en orde”. Want: “ Veel jonge Egyptenaren lijken in toenemende mate gedesillusioneerd te zijn in electorale politiek, n sommigen worden aangetrokken tot anarchistisch geweld”. Niet alleen dat: “Naarmate voorraden vreemde valuta afnemen vindt de regering het steeds moeilijker om het Egyptische pond te ondersteunen of om voedsel- en energiesubsidies te ondersteunen. Men moet niet verbaasd zijn om grotere delen van de bevolking zich te zien aansluiten bij sociaaleconomische rellen”. En heb je dan als regering veel aan de politie? Moah. “Nu al overwegen sommige politieofficieren, belegerd in door aanvallen op hun hoofdkwartier, om hun uniform uit te doen en naar huis te gaan; er wordt gesproken over broeiende onvrede onder de Centrale Veiligheids Krachten, de oproerpolitie…”
Daar hebben we het, in de woorden van een internationale denktank in de gevestigde orde: de Egyptische staat vertoont grote barsten, het volk is steeds opstandiger, en de politie zit er aangeslagen bij. Wat doet de regering dus? In ieder geval die aangeslagen politie van extra traangas voorzien. Misschien beurt het ze op, misschien wordt de staat zo weer ietsjepietsje sterker. Ach ja, ieder zijn of haar droom he? Intussen schrapt de regering stapsgewijs een subsidie op energie, hetgeen nieuw protest oproept. En het zwarte blok wordt in tussen over de grenzen heen door geestverwanten begroet, met een krachtige “Brief aan het Egyptische Zwarte Blok” uit de VS. Nergens is staat en kapitaal echt veilig. Beter, toch?
Peter Storm
(1) Noot/ correctie (aangebracht 23 februari 2013, nogmaals veranderd om 0.55 ): Eerst had ik in de tekst het bedrag 1,7 miljard genoemd, in plaats van miljoen. Een lezer wees me er op dat het bedrag van dat traangas niet kan kloppen. Een gecheckt en inderdaad, het gaat om miljoenen, niet miljarden. Daarna heb ik het eerst met een doorstreping en toevoeging gecorrigeerd maar intussen heb ik die al;inea dus maar even herschreven. Excuus voor de haastige slordigheid 🙂