ravotr

vrijdag 12 oktober 2012

Welke zieke geest heeft dit bedacht?! De Nobelprijs voor de vrede toekennen aan de Europese Unie? Hadden ze de prijs niet rechtstrééks aan de oproerpolitie van Griekenland en Spanje of aan de bankiers van Frankrijk, Duitsland en Nederland kunnen geven – respectievelijk degen die EU-politiek kracht bij zetten, en degenen die ervan profiteren? Of – waarom ook niet? – aan de Gouden Dageraad, die geheel in de lijn van een eerder project van Europese éénwording, migranten in de straten terroriseert, profiterend van de wanhoop waarin juist het EU-bezuinigingsbeleid zo veel mensen in Griekenland heeft gestort? Of heeft het geachte Nobelcomité gedacht: we geven het ding aan de aanjagers van het leed, niet enkel aan de uitvoerders?

Aan de andere kant: waarom ook niet het? Ik kijk eens even in het lijstje met eerdere winnaars van de Nobe-lvredesprijs, en dat is een vermakelijke opsomming, althans voor mensen met een gevoel voor macabere humor. Er zitten nobele zielen in de lijst als Albert Einstein en Martin Luther King. Er zitten instellingen in die helpen de rotzooi op te ruimen die oorlog meebrengt, zoals het Rode Kruis en Unicef. Er zitten politici en diplomaten in die een rol hebben gespeeld in het bijleggen van oorlogen, zonder dat ze daarmee overigens de reden of oorzaak van het einde aan die oorlogen zijn.  Dit soort diplomaten formaliseert de uitkomst van een bloedige machtsstrijd. Dat heet dan ‘vrede stichten’.

Maar er zitten ook gevaarlijke oorlogsmisdadigers tussen. President Obama bijvoorbeeld, die het ding in 2009 kreeg. Dat was het jaar dat hij de oorlog in Afghanistan flink liet escaleren met het sturen van grote aantallen extra soldaten. Inmiddels nemen onbemenste drones veel van het moordwerk over, maar het onderliggende bloedige principe – wie ons voor de voeten loopt, wordt verpulverd – is hetzelfde gebleven. En wie zegt dat het Nobelcomité niet kon weten dat Obama zo’n oorlogspresident zou worden, vergeet twee dingen. In de eerste plaats: oorlog  voeren hoort bij de taakomschrijving van iedere Amerikaanse president, vredestichten niet. Hij heet niet voor niets commander-in-chief en niet diplomat-in-chief. In de tweede plaats heeft Obama er van te voren een misverstand over laten bestaan waar hij stond. Hij kritiseerde Bush ‘Irak-oorlog omdat hij het een verkeerde inzet van middelen vond; die middelen konden beter in Afghanistan worden ingezet, dát was een oorlog die volgens hem het waard was . ‘We hebben het niet geweten’ is géén geldig excuus voor degenen die Obama’s misdaden nog steeds vergoelijken.

Een andere zware crimineel in de lijst is de onvergelijkelijke Doctor Kissinger. Hij was van 1969 tot 1976 de strateeg van het buitenlandse beleid van de VS, eerst als Nationaal Veiligheidsadviseur, later als minister van buitenlandse zaken. Hij was bijvoorbeeld strateeg achter een destabilisatiebeleid in Chili waar steun aan de staatsgreep van Pinochet in 1973 het sluitstuk van was. Hij is mee verantwoordelijk voor tapijtbombardementen op Vietnam, Noord en Zuid, op Laos en op Cambodja. Er zijn schattingen dat zulke bombardementen alleen al in Cambodja 600.000 mensen hebben omgebracht. Dat bereikte een hoogtepunt in acht maanden in 1973. De verwoesting uit de lucht, gecombineerd met de corruptie van het door de VS gesteunde bewind in Cambodja, dreef steeds meer arme, ontwortelde en aan alle kanten geterroriseerde boeren in de armen van de aanvankelijk helemaal niet zo sterke guerrillabeweging de Rode Khmer. Die beweging gebruikte die steun om in 1975 de macht te grijpen en haar eigen massamoordbewind in te stellen in het intussen tot Democratisch Kampuchea omgedoopte, tot concentratiekamp verbouwde, land. Het aantal slachtoffers van terreur en van staatswege doorgedrukte honger bedroeg vele honderdduizenden, waarschijnlijk tussen de 1 en 2 miljoen mensen. Voor die afloop draagt de door Kissinger mee uitgezette politiek van de VS mede verantwoordelijkheid.

Waarom kreeg de man dan een vredesprijs? In 1973 kwam er een akkoord tussen VS en Noord-Vietnam waarmee aan de openlijke deelname van de VS aan de oorlog in Vietnam een einde kwam. De twee onderhandelaars, Kissinger namens de VS, Le Duc Tho namens de andere kant, kregen de prijs aangeboden, Le Duc Tho had het g fatsoen om het ding te weigeren, Kissinger niet. Het akkoord was geen vredesreeling. De oorlog sleepte zich nog ruim twee jaar voort, totdat het stalinistische bewind in het Noorden het pro-Amerikaanse, van corruptie wegrottende bewind in het Zuiden, de genadeslag toebracht en het land onder één staatsgezag bracht. Dat was niet het product van onderhandelingen, maar van een militaire overwinning. D het akkoord waarvoor Kissinger zijn prijs kreeg, betekende vooral dat de Amerikaanse troepen verdwenen uit Vietnam. Het behelsde feitelijk de erkenning dat de Amerikaanse interventiepolitiek had verloren. Mara het knarsetandend accepteren van een nederlaag is niet hetzelfde als vrede stichten. Als dat wel zo was, dan had het Nov belcomité in 1945 de prijs wel aan de nazi-admiraal Dönitz kunnen toekennen omdat hij uiteindelijk de capitulatie van het Duitse rijk ondertekende.

Terug naar vandaag: de EU als vredestichter. Dat is om te lachen, behalve dan voor nabestaande van slachtoffers van oorlogen waar de EU medeplichtig aan is. Het is waar dat de EU, door de economieën van Frankrijk en Duitsland aan elkaar vast te klinken, de kans op een vierde oorlog tussen die twee landen aanzienlijk kleiner heeft gemaakt. Een grote oorlog tussen grote Europese mogendheden is niet groot, en dat was voordat de EU bestond anders. Maar een sterk en verenigd Europa is aantoonbaar géén vredesbolwerk.

Om te beginnen zijn de afzonderlijke EU-lidstaten volhardend verder gegaan met eigen oorlogen. Frankrijk voerde als EEG-lid (de EEG was een eerdere versie van de EU) een lange smerige koloniale oorlog in Algerije. Frankrijk voerde tal van kleinere militaire operaties uit in haar voormalige koloniale domeinen in Afrika. Engeland voerde oorlog op de Falklandeilanden. Europese staten deden mee aan oorlogsoperaties in Bosnië en namen deel aan de NAVO-oorlog om Kosovo on 1999. EU-staten hebben troepen in Afghanistan, zoals ze eerder toepen hadden in Irak, en zijn daarmee medeplichtig aan bezettingspolitiek. De EU heeft geen oorlogen gestopt. Het heeft vooral het oorlogsgevaar geëxporteerd naar regio buiten die EU zelf. Afschuiven, noem ik dat, geen vredestichten.

Maar wat verwachten we ook anders? We hebben hier de erfgenamen van de koloniale oorlogen in Indonesië, de erfgenamen van koloniale oorlogen in Vietnam en Algerije, de erfgenamen van koloniale onderdrukking van India tot Ierland, in een empire waarin de zon nooit onder ging, de erfgenamen van het Derde Rijk dat Europese bevolkingen confronteerde met behandelingen die tot dan toe veelal gereserveerd werden voor bevolkingen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. We zetten deze erfgenamen van kolonialisme en massamoord bij elkaar, brengen ze tot samenwerking om de concurrentie met VS en later Japan en China beter te kunnen voeren – en verwachten van deze erfgenamen van misdadigheid ‘vrede’. Is er iets absurders denkbaar?