zaterdag 14 juli 2012
Afgelopen dagen waren ontwikkelingen in Mali in het nieuws. Vrijdag was er een levensteken van een Nederlander die daar door Ansar Dine is ontvoerd. De dagen ervoor berichtten media vrij uitvoerig dat ditzelfde Ansar Dine, een islamistische beweging, systematisch monumentale graftomben in Timboektoe verwoestte. Deze groepering heeft in het noorden van Mali een islamitische staat uitgeroepen. Dat dreigt alweer de standaard-reflexen – ingrijpen, maar hoe? – op gang te brengen. Niet in meegaan, mensen. Komt alleen maar méér narigheid van.
De vernielingen van de graven is volgens leiders van Ansar Dine een “goddelijke opdracht”. Intussen komen er berichten over lijfstraffen, over een verbod op alcohol en op muziek. Het doet denken aan de Taliban in Afghanistan ion de jaren negentig, die soortgelijke dwang combineerden met soortgelijke verwoestingen, van Boeddhabeelden in het geval van de Taliban. De opkomst van Ansar Dine in Mali baart Westerse leiders zorgen. De beweging zou verbonden zijn aan Al Qaeda, hetgeen voldoende is om reflexmatig de VS op de interventie-stand te krijgen. Dat land is sowieso al bezig met een systematische militaire opbouw in Afrika, een ontplooiing met militaire bases en dergelijke waarvan Nick Turse op TomDispatch een overzicht geeft.
Er is in Mali sprake van een Toareg-rebellie in Mali , waarin zwaarbewapende Toearegs – voormalige vechters in dienst van Khadaffi, en na diens val met wapens en al naar Mali getrokken – voor onafhankelijkheid en afscheiding van het noorden van Mali vochten. Die opstand werd volgens militairen van Mali door de zittende president onvoldoende stevig aangepakt. Dus pleegden zij een staatsgreep. In de politieke chaos die volgde, kwam het leger amper nog aan vechten tegen de Toearegs toe. Die breidden hun opstand stevig uit. Maar tegelijk dook in hetzelfde gebied ook Ansar Dine steeds nadrukkelijker op. Die streefde niet zozeer naar een onafhankelijke Toeareg-staat maar naar een islamitische staat met alles erop en eraan.
De berichten in bijvoorbeeld de Volkskrant over Ansar Dine en de Toeareg-strijd zijn echter enigszins misleidend. De Volkskrant schrijft: “De Toeareg-rebellen die in het noorden voor een eigen staat vochten, hebben de handen ineen geslagen met de strijders vasn Ansar Dine, een groepering die gelieerd is aan Al Qaeda.” Dat klopt echter niet helemaal, de twee zijn meer rivalen dan bondgenoten. Er zijn aanwijzingen dat de Toeareg-beweging is weggeduwd door Ansar Dine, dat ze het initiatief aan die groepering is kwijtgeraakt. En er zijn aanwijzingen dat die Toeareg-strijders het daar zelf nogal naar hebben gemaakt. Toeareg-strijders zijn uit Gao, de stad die als hoofdstad voor de Toeareg-staat moest dienen, verdreven.
Paul Mutter komt op de website The Arabist met achtergrondinformatie. Hij citeert onder meer Peter Tinti, een verslaggever ter plekke. Die schreef via Twitter dat het de Toeareg-beweging, de MNLA, kennelijk niet is gelukt veel steun onder de plaatselijke bevolking te verwerven, dat mensen blij zijn dat de MNLA is vertrokken, dat mensen weliswaar niet blij zijn met de islamisten maar wel opgelucht dat er aan plunderingen en geweld – waar zowel MNLA als regeringsleger zich kennelijk schuldig maakten – een eind is gekomen. Zo kreeg destijds ook de taliban voet aan de grond. Die deed tenminste wat aan het geweld, de corruptie, het misbruik van de bevolking, dat door gewapende groepen die eerst de Russische bezetters hadden bestreden maar nu eklaar en de bevolking naar het leven stonden. De Taliban brachten, met keiharde hand, iets van rust. Hetzelfde geldt nu kennelijk voor Ansar Dine in Mali. In de plaats van plundering en geweld door de MNLA komt nu het systematische geweld van een islamitische staat in wording. Van plunderende separatisten naar hardvochtige jihadisten. Van de regen in de drup.
Het is een tragische ontwikkeling. Triest is het bovendien dat hiervoor aandacht komt, niet zozeer vanwege het leed dat de bevolking ter plekke treft, maar eerder omdat er een Nederlander is ontvoerd en vooral omdat oude monumenten van het religieus geïnspireerde vandalisme het slachtoffer worden. Dat is inderdaad triest – maar je gaat soms denken dat levenloze dingen van duizend jaar oud belangijker zijn dan levende mensen van nu. Om de monumenten bekommert zich de Veiligheidsraad die “vorige week donderdag een resolutie (heeft) aangenomen waarin zij met sancties worden bedreigd als zij het culturele erfgoed bijven vernielen.” Om de Malinezen die vermalen worden in de spiraal van geweld, bekommert zich vrijwel niemand.
Tenzij er olie wordt ontdekt, en/ of tenzij de strijd tegen Ansal Dine opeens prioriteit krijgt waarin het leed van Malinezen dienst doet als voorwendsel voor een nieuwe etappe in de Oorlog Tegen Terrorisme, geregisseerd uit Washington, met de bijbehorende commando-raids en drone-aanvallen zoals we die kennen uit Somalië, Pakistan en Jemen. Zo kunnen staatsgreep, separatisme en jihadisme ook nog eens uitmonden in het zoveelste bloedige westerse militaire avontuur. Robert Grenier – nota bene ex-CIA-functionaris – waarschuwt hiertegen, en wijst erop dat Ansar Dine gezien moet worden als boven alles een plaatselijk verschijnsel. Daar militair geweld op los laten zou haar strijder en anderen in het gebied juist in de richting van grensoverschrijdende jihad drijven. Alle kans dat Obama – of straks wellicht Romney – dit soort waarschuwingen niet ter harte neemt en in het geniep ten oorlog trekt, en de arme Malinezen nog dieper in de ellende helpt storten.