donderdag 5 juli 2012
Gisteren en vandaag staakten buschauffeurs tegen de aanbesteding van het gemeentelijke OV, en de uitholling van arbeidsvoorwaarden die buschauffeurs daarvan vrezen. De actie begon als wilde staking. Maar al snel nam de vakbond de staking over, en werd een felle strijd in de voor directies zoveel prettiger banen van onderhandelingen geleid. De staking is intussen voorbij. Maar het conflict rond de aanbesteding is niet uit de wereld. Intussen valt er over de strijd tot nu toe best het één en ander te leren.
Opvallend was gisteren de grote kracht die de staking uitstraalde. Buschauffeurs staakten niet alleen, maar sloegen ook aan het blokkeren. Nu.nl schreef: “Ze zijn met bussen naar het hoofdkwartier van vervoersbedrijf HTM in het centrum van de stad gereden. Er staan zo’n 60 bussen in de straten in de omgeving. Ze blokkeren ook de nabijgelegen trambaan, waardoor diverse lijnen zijn gestremd.” Dat was gisteren. “Naast een staking werden vanmiddag op de Fluwelen Burgwal, het Spui en de Kalvermarkt ook blokkades met bussen opgeworpen”, schreef de NRC. Actievoerders deden nog een stap, volgens het al aangehaalde Nu.nl-bericht. “Sommige buschauffeurs hebben hun bus achtergelaten zijn zijn naar het nabijgelegen Centraal Station gelopen. Ongeveer 30 buschauffeurs staan daar op de tramrails. Ze willen daarmee de druk op de directie opvoeren, maar ze doen dat ook omdat ze het jammer vinden dat de trambestuurders hun buscollega’s niet steunen en blijven rijden.” Druk op de directie opvoeren, solidariteit zoeken bij collega’s: we zien hier directe actie van arbeiders in volle werking. De NOS meldt trouwens dat er trambestuurders waren die meestaakten. Politie was ter plaatse, regelde het verkeer maar liet de stakers verder met rust. HTM wist niets beters te bedenken dan de busdiensten voor de rest van de dag maar te schrappen. Het bedrijf zei volgens het geciteerde NOS-bericht “totaal verrast” te zijn door de actie, en “geen idee te hebben waarom de werknemers staken”. Haha.
Intussen is echter de vakbond opgedoken, Abva Kabo FNV om precies te zijn. Die nam de staking over. Dat klinkt gunstig: stakers kunnen nu aanspraak maken op de stakingskas van de bond, en zijn iets beter ingedekt tegen represailles vanuit de directie. Maar de betrokkenheid van de bond betekent dat dáár ook de regie komt te liggen. Gisteravond was er al een gesprek van een delegatie van stakers met de directie, en vandaag sprak wethouder Smit met een “delegatie van de bonden”, aldus de NOS. Met de bondsregie kwam ook de nadruk te liggen op onderhandelingen. Arbeidersstrijd was tot vakbondsstrijd omgevormd, en daarmee flink verzwakt. Over resultaten moesten de stakers dan wel worden geïnformeerd, waardoor er donderdagochtend feitelijk weer enkele uren gestaakt werd. De directie kneep-em kennelijk. Weliswaar ging ze er van dat er weer gereden zou worden. Maar de NRC schrijft daarover: “Volgens de zegsman heeft HTM met de chauffeurs afgesproken dat de chauffeurs daarna weer aan het werk gaan. ‘Maar dit was ook een wilde staking, dus het is nooit helemaal te garanderen dat dit ook gebeurt’, aldus de woordvoerder.” Haha, inderdaad! Maar intussen zijn de bussen echter weer gaan rijden.
Wat is de uitkomst? Dat is niet helemaal duidelijk. De aanbesteding, van waaruit HTM samen met Qbuzz een gezamenlijk bedrijf HTMbuzz vormt, staat ogenschijnlijk onwrikbaar vast. Maar arbeiders hebben volgens de directie van HTM niets te vrezen wat arbeidsvoorwaarden betreft. Voor de komende zeven jaar hebben ze volgens de CAO een baangarantie, aldus die directie. “De chauffeurs eisen dat ze die baangarantie zwart op wit krijgen”, schreef de NOS. Dat doet vermoeden dat het niet zo overduidelijk in de CAO staat als de HTM het doet voorkomen. Bovendien: baangarantie is één ding, maar hoe staat het met de arbeidsvoorwaarden van die banen in de komende tijd? Logisch arbeiders de zaak helemaal niet vertrouwen en zijn gaan staken. Geruststellende taal over de gevolgen van neoliberaal beleid – waar aanbesteding een onderdeel van is – blijkt keer op keer gebakken lucht. Arbeidsvoorwaarden brokkelen toch af, service wordt uitgehold, prijzen stijgen. Waarom zouden de chauffeurs in Den haag de directie op haar geruststellende woord geloven?
De staking is dus voorbij maar de angel is niet uit het conflict. Het is echter zaak dat dit conflict uitgevochten wordt als strijd, strijd en nog eens strijd – en niet als strijd, gevolgd door overleg en daaraan ondergeschikt gemaakt. Er valt over het doorgaan van aanbesteding niet veel te onderhandelen. Het gaat door, of het gaat niet door. Omdat directie en gemeentepolitiek kennelijk persé wil doorzetten, zal er een frontale krachtmeting nodig zijn om dit te beletten. Dat arbeiders bereid zijn de strijd aan te gaan en hard te voeren, is uit de wilde stakings- en blokkadetaferelen ruimschoots gebleken.
De chauffeurs kunnen bovendien bogen op iets van een strijdtraditie tegen de aanbesteding. Er is half mei namelijk ook al een keer gestaakt, en ook die actie was wild. Toen ging het tegen de dreiging van de aanbesteding die inmiddels realiteit is geworden, zolang nieuwe strijd die realiteit niet verdrijft. “Een uur lang lang blokkeerden ze met 70 stadsbussen de kruising Kalvermartkt-Spui in het centrum van de Haagse Binnenstad. Ook het Prins Bernhardviaduct en de Amsterdamse Veerkade werden enige tijd geblokkeerd.” Dat schreven Autonomen Den Haag, waarvan mensen langs waren gegaan om solidariteit met de stakers te betonen, en met stakers aan de praat te raken. Goede zaak! Het stuk schrijft er nog bij: “Wij zijn blij dat de chauffeurs het heft in eigen hand nemen en tot wilde acties overgaan en zich niet laten terughouden door de vakbond. Wij zijn blij dat de chauffeurs zichzelf organiseren en wij hopen dat er meer van dit soort acties volgen in andere sectoren die bedreigd worden door bezuinigingen en privatisering.” Ik deel die vreugde, en ik deel die hoop. Hulde aan die busstakers van Den Haag!