dinsdag 26 juni 2012
Politieagressie tegen demonstranten is één van de redenen waarom ik komende zaterdag aan de actie tegen politiegeweld deelneem. Er zijn echter meer vormen van politiegeweld, meer redenen om aan de actie deel te nemen. Veel daarvan krijgen weinig aandacht, soms springt er een voorval naar voren dat een helder licht werpt op de dreiging die van politie uitgaat – een dreiging die iedereen van ons kan raken op elk moment van de dag. Zo’n voorval vond vorige week in Rotterdam plaats, toen twee agenten een man arresteerden en één van de agenten daarbij de straalbezopen man schopte tot die inzakte, en doorging met schoppen.
De beelden ervan verschenen op video en leidden tot ophef en een onderzoek. Intussen heeft het Openbaar Ministerie na afloop van haar onderzoek laten weten dat het optreden van de agenten in orde was, en geheel volgens de regels. De man was namelijk erg agressief, had zich losgerukt uit zijn handboeien, waarvan er nog één aan zijn pols zat, en sloeg wild op zich heen. “Omdat pepperspray niet werkte, gebruikte de agente geweld met het oog op het gevaar van de rondzaaiende boeien.” Daarom was het dus noodzakelijk om hem tegen de grond te trappen. En daarom komt er geen strafvervolging tegen de schoppende agente, en wordt de aangifte van de geschopte man geseponeerd.
Laten we eventjes voor de argumentatie aannemen dat deze versie ongeveer klopt. Dan geeft de gang van zaken toch ernstig te denken. Het eerste punt: het tempo van het onderzoek. Een aangifte in behandeling nemen over je gestolen fiets duurt langer, om va het terugvinden va je fiets maar te zwijgen. Kijken of je eigen mensen vrij kunt pleiten van wangedrag door middel van snel onderzoek is kennelijk belangrijker. Het tweede punt is geruststellender: losgerukte handboeien en falende pepperspray vind ik buitengewoon hoopvolle verschijnselen. Bezuinigingen zijn op zichzelf vervelend, maar hier doen ze duidelijk nuttig werk. Hoe slechter het materieel van de politie, hoe minder effectief de staatsknokploegen zijn. Leve de politieauto’s met lekke banden en de verroeste waterkanonnen. Leve de paarden die, in onbedwingbare levenslust, hun geüniformeerde berijders van zich af galopperen en gezellig gaan grazen in het dichtstbijzijnde park of gazon!
Maar dit zijn relatieve bijzaken. Hoofdzaak is de gang van zaken nadat de man – zoals op de videobeelden duidelijk zichtbaar is – geen weerstand meer biedt. Eerst een harde schop, waarna de man ineenzakt. Dan nog meerdere schoppen terwijl de man al op de grond zit. Dat is het mishandelen van een al verslagen, ongewapende, tegenstander door twee bewapende en getrainde mensen. Twee tegen één is altijd gemeen, meen ik me nog van het schoolplein te herinneren, en dat geldt nog meer als de twee bewapend zijn en de één dronken naar de grond is getrapt. Als de man inderdaad eerst agressief geweest is, en om zich heen sloeg, dan was daar al vóór de op video zichtbare schoppartij een eind an te komen. Het was overkill. Als dat “goed en volgens de regels is”, dan deugen die regels niet, evenmin als het concept van goed en kwaad dat politie en OM hanteren.
Nogmaals, dit alles geldt als de versie van het OM klopt. Daar kunnen we echter niet zonder meer van uitgaan. OM en politie maken deel uit van hetzelfde justitie-apparaat. Het idee dat het OM haar best doet om agenten uit de wind te houden is niet heel vergezocht, al heeft de staat er ook belang bij om haar agenten soms ook op de vingers te tikken om de geloofwaardigheid van het apparaat overeind te houden. Dan krijgen we iets te horen over een “vervelend incident” waartegen optreden noodzakelijk is, maar dat de politie als geheel niet mag worden aangerekend. Dat was echter nu niet te gekozen lijn. Misschien omdat de toedracht echt ging zoals hierboven geschetst. Misschien ook omdat dit soort dingen tot de standaardmethoden van de politie horen, en dus maatregelen in dit geval die hele methode zouden dwarsbomen.
De kous is met dit alles niet af. Het OM heeft gesproken, maar de Nationale Ombudsman nog niet. Die is vorige week ook een onderzoek gestart. Hij was “geschokt (…) door de heftigheid van het schopincident”. De ombudsman: “Vooral de beelden waarop een agente schopte, geven reden tot ernstige twijfel.” Het zal me benieuwen tot wat voor conclusie hij uiteindelijk komt. Maar ook als de politie/ OM-versie overeind blijft, dan nog is er vorige week een weerloze dronken man grof door twee agenten mishandeld. Met het vrijpleiten van de schoppende agente geeft het OM ruimte voor herhaling van dit soort mishandeling. Het maakt deel uit van gangbare wijzen van optreden.
Dat soort politiegeweld is op een andere manier belangrijk dan het geweld tegen demonstranten, waar ik kortgeleden over schreef. Demonstranten weten dat ze risico’s nemen als de actie voeren. Ze maken een keus. Ze kunnen ook thuisblijven, dan krijgen ze de klappen en de arrestatieteams niet over zich heen. Precies dat is het gevaar, het kwalijke van dit politiegeweld: ze kunne n mensen ontmoedigen om aan actie deel te nemen, ze dienen ter intimidatie, ter bestrijding van actievoerders.
Gewelddadige arrestaties zijn een heel ander verhaal. Iedereen kan in een situatie terechtkomen aar de politie jou als bedreiging, lastpost, wetsovertreder of raddraaier ziet. Aangeschoten op straat zijn nadat je uit bent geweest. Hoge nood hebben onderweg en dus wildplassen. Een klein verkeersongeluk waarbij iemand de zelfbeheersing verliest. Alledaagse toestanden, iedereen kan er in belanden. Iedereen kan dus overkomen wat de door politie geschopte man overkwam. Dat nu is vastgesteld dat de schoppende agente niet in de fout is gegaan, betekent dat soortgelijke schoppen morgen jou ten deel kunnen vallen. Of mij. Politiegeweld, en de ruimte die het OM dat geweld biedt, zijn een gevaar voor ons allemaal.
Ook daarom is het zeer te hopen dat aan de actie tegen politiegeweld, komende zaterdag in Rotterdam, flink wat mensen deelnemen. Laten zien dat veel mensen dit soort geweld niet acceptabel vinden, beperkt al de ruimte die de politie nu kennelijk meent te hebben om mensen af te tuigen als agenten dat nodig vinden. Daarmee is politiegeweld niet verslagen. Maar het is wel een stap in de goede richting.