zondag 1 april 2012
Het zit erop en het was een bescheiden maar niet onbelangrijk succes. Ik doel op de antikapitalistische demonstratie die gisteren plaatsvond en waaraan ik deelnam. De opkomst was niet groot, maar wel tamelijk divers. De sfeer was goed, levendig en strijdlustig. En… geen politiegeweld deze keer.
De demonstratie vond plaats als onderdeel van een Europese Actiedag tegen Kapitalisme die gisteren in een aantal landen werd gehouden. Anarchistische en aanverwante groepen waren in Nederland de gangmakers. De laatste weken kwam er iets meer draagvlak, en dat was aan de deelname te merken. Doorbraak riep flink op, en ik sprak gelukkig ook kameraden van die groep. Er waren enkele mensen van de Internationale Socialisten (IS), met borden: “One solution – REVOLUTION”, en De Socialist op de arm. Actieve verkooppogingen – de gebruikelijke activiteit van IS-ers op demonstraties – heb ik echter tot mijn lichte verbazing niet gezien. Zelf weten, hoor; ) In Tilburg riepen zowel Vereniging Weldaad als Occupy Tilburg tot deelname op. Ter plekke in Utrecht merkte ik dat ook vanuit andere Occupy-groepen – Utrecht en Ede in ieder geval – mensen naar de demonstratie waren gekomen. Het was vooral door die Occupy-betrokkenheid niet uitsluitend het exclusief anarchistische /linksradicale gebeuren dat dit soort demonstraties te vaak zijn. Dat is een stap uit een isolement, een stap naar verbindingen tussen uiteenlopende netwerken die echter allemaal snappen dat het kapitalisme op de schop moet.
Grote áántallen dan vergelijkbare had de bredere ondersteuning echter echter niet opgeleverd. Op het hoogtepunt waren er volgens mij tegen de 200 demonstranten. Het aantal van 250 dat Indymedia noemde lijkt me een overschatting. Die 200 is dezelfde orde van grootte als vorig jaar op Eén Mei, toen het echter veel drukker oogde vanwege de enorme aantallen politieagenten, vooral ME-ers om ons heen. Daar zat een opvallend, en welkom, verschil. Er was politie, met platte pet, meest te voet, een enkele op de fiets, een enkel politiebusje. Heel veel meer dan verkeer regelen deden ze niet. Geen zichtbare ME, geen intimiderende politie te paard. De demonstranten zelf had vanuit de organisatie een strijdbaar maar niet-escalerende houding meegekregen. Politie en gemeente vonden kennelijk dat het slim was om die aanpak te beantwoorden met terughoudendheid, waarschijnlijk ook omdat burgemeester Wolfson de slechte PR die volgt uit wilde politierepressie kan missen als kiespijn. Hoe dan ook, het was erg plezierig om nu eens zonder voortdurednde politieaanvallen ons radicale punt te hebben kunnen maken. Het was ook politiek belangrijk. De angst en stress die kloppartijen zoals vorig jaar inboezemen sdreigt er anders toe te leiden dat demonstraties met radicale inhoud helemaal niet meer plaats dreigen te vinden omdat mensen gewoon afhaken. En inhoudelijk was de betoging beslist niet gematigder dan de Eén Mei-demonstratie. Radicalisme zit in de inhoud, niet in de eerste plaats in de actievorm of in de heftigheid van confrontaties.
De demonstratie verzamelde bij Station Overvecht. Daar was eerst een indringende toespraak van een schoonmaker, die vertelde over de lange staking, bedankte voor de solidariteit, en vastbesloten zei dat er gewonnen ging worden op ook. Daarna begon de optocht, herhaalde keren onderbroken door toespraakjes. We kregen onder meer een vurig betoog over woningnood, hoe mensen lekker gemaakt worden met toezeggingen van grotere woning, CV en dubbel glas… om vervolgens te ontdekken dat na renovatie de woning niet meer te betalen was. En onze ellende interesseert de politici “geen ene fuck”. De spreekster betoonde zich ook erg kwaad over de apathie, het vrijwel ontbreken van verzet. Daar is meer over te zeggen, maar dat is niet voor hier en nu. Een volgende speech behelsde een beknopte uiteenzetting van hoe het kapitalisme werkt en hoe nodig is ons daartegen te verweren. Die eindigde met citaten van Marx en diens anarchistische tegenpool Proudhon – citaten die elkaar echter niet weerpraken maar nu eens versterkten. Proudhons uitspraak “eigendom is diefstal” werd weer eens, in passende context, in het zonnetje gezet. En – ik zou het haast vergeten maar het checken van berichtgeving op Indy bracht het in herinnering – nog een andere toepspraak, op het Saklvador Allendeplein, wees ons op het lot van genoemde Allende, president van Chili, vermoord vanwege zijn linkse beleid. In dat prataje weeers de spreker er ook nog op dat het soort IMF-beleid dat nu Europese landen teisterden, in latijns-Amerika al veel eerder ingezte werd. Het beleid verdient hetzelfde antwoord hier als destijd daar: verzet.
De optocht vervolgde zich, en er zat flink wat leven in.. Er waren weer allerlei leuzen, sommige vertrouwd maar ook nieuwere vondsten. “Nee, wij gaan de crisis niet betalen!” en “One solution – REVOLUTION!”. Er waren specifiek anarchistische leuzen: “Tegen de verdrukking en de anarchie – voor zelfbestuur en anarchie”, en “Anarchie, klassenstrijd – internationale solidariteit”. Het zijn leuzen waar ik me vaak wat ongemakkelijk bij voel. Niet omdat ik het er niet mee eens ben, want dat ben ik wél. Ik vrees alleen dat dit soort leuzen alleen door mensen die met het anarchisme vertrouwd zijn en er zich in herkennen, begrepen worden. Wie dat niet is – zoals een flink deel van de demonstranten, om over omstanders maar te zwijgen – zal iets van ‘anarchie’ horen langskomen, en – de gangbare clichés in het hoofd – al gauw denken: huh? Aangenomen dat je de leus kunt verstaan, want op een afstand klinkt het nog als ‘allergie’ ook.
“Achter de smeris staat het kapitaal – vecht voor je vrijheid, anti-nationaal”, ook zoiets. In de kern wel een juiste leus. Want ook als er geen politie in beeld is blijft de slagzin wél waar. Maar het klonk toch iets minder relevant dan bij sommige andere gelegenheden, het geeft de politie ook wat meer aandacht dan ze verdienen… Maar laat ik het niet overdrijven! Dat mensen via leuzen ook vooral naar zichzelf en elkaar toe iets willen zeggen, hun – onze! – politieke identiteit uit willen drukken – heeft een waarde op zich, ook al zou niemand het snappen. Dan was er nog “geen grenzen, geen naties, stop deportaties” – een terechte oproep om voor een groep die wel heel wrang slachtoffer van het systeem op te komen – en, niet te vergeten, “No more business as usual!”.
Een prachtige vondst die ik niet eerder had gehoord was een liedje, op de wijs van “She’ll be coming round the mountain” / “‘k heb een tante in Marokko”. Het gaat zo: “als je de huur niet kant betalen SLUIT JE AAN (2 x), als je je huur niet kan betalen, je huur niet kan betalen, als je de huur niet kan betalen SLUIT JE AAN”. En dan, in plaats van die huur, steeds andere zinnetjes: “als je school niet kunt betalen”.. “Als je baas niet wil betalen”.. “Als je kotsen moet van Rutte”… “als je Wilders wel kunt schieten”… en dan steeds: “SLUIT JE AAN”. Met zoiets door een druk winkelcentrum hééft gewoon iets, dan communiceren we niet enkel met elkaar maar met bredere groepen die net zozeer door kapitalistische crisis geraakt worden als wijzelf.
De optocht werd ook steeds beweeglijker. Allemaal door de knieën, langzaam omhoog komen, eerst zachtjes “A-Anti-Anticapitalista” en dan steeds harder, dat soort vrolijke dingen. Eén keer trokken we zelfs, na luid aftellen, een sprintje over de straat. De toekijkende agenten, die voor ons stonden, moesten zich haastig uit de voeten maken, één politiefietsje belandde tussen de demonstranten en werd aan de agent overhandig. Toch een vleugje confrontatie, haha, maar er werd keurig afgeteld, het werd geen begin van een rel, niet wat ons betrof en ook niet wat de politie betrof.
De tocht vervolgde haar weg naar het eindpunt bij het Lucas Bolwerk. Daar waren nog enkele praatjes, ik heb ene handvol zinnen gesproken over hoe Éuropa” als smoes gebruikt wordt om bezuinigingen aan ons te verkopen, hoe nodig is om ons te verweren, en om dat samen en wereldwijd te doen, en hoezeer ergens tegen zijn tegelijk ook ergens vóór zijn inhoudt: vóór een wereld die we samen besturen en inrichten, in vrijheid. Naast het houden van een praatje en het meedoen met leuzen roepen, was ik tijdens de hele actie ook vooral bezig met het uitdelen van een nieuw krantje, waarin we proberen belangenstrijd en anarchistische opvattingen te verbinden. Het is door enkele mensen waaronder ikzelf de afgelopen weken in elkaar gezet, en “Strijdschrift” is de naam. Enkele honderden exemplaren hebben via de demonstranten – waarvan een aantal gelukkig een handvol meenamen om zelf verder te verspreiden – hun weg de wijde wereld in gevonden.
Na de toespraken volgde een ‘People ‘s Assembly’, een soort gezamenlijke brainstorm om actie-ideeën uit te wisselen. Dat werd erg divers: van een oproep om met roken te stoppen omdat de grote tabaksmaatschappijen niet te steunen, tot een suggestie – van mij – om nu al na te denken over een Mei 2013, om dan te doen wat dit jaar in de VS al geb probeerd wordt: een algemene stakingsoproep lanceren en daar handen en voeten aan geven.
Daarna werd er nog gezellig nagepraat, er was eten en drinken, er waren kraampjes van de Kritische Studenten Utrecht, de Rooie Rat, Grenzeloos. En geleidelijk aan maakten de mensen uit Tilburg, Breda en Nijmegen – die samen in een bus waren gekomen – zich op voor een ontspannen maar na een dag toch ook wel welkome terugreis.
De actie was over het geheel genomen zeker geslaagd. Media-aandacht was er weliswaar nauwelijks. Nieuws.nl had wél aandacht voor een treurige nazi-mars van 25 NVU-ers in De Steeg, maar over de demonstratie van 200 antikapitalisten in Utrecht kon ik daar niets vinden. Maar we demonstreren niet voor de media. We hebben weer laten zien dat demonstreren met een radicale inhoud mogelijk is, dat daarvoor niet enkel de usual suspects komen opduiken maar ook mensen met andere achtergronden dan de gebruikelijke, en dat zoiets niet onvermijdelijk in een politierel hoeft te eindigen ook. Hopelijk moedigt dit alles nieuwe activiteiten in deze richting verder aan.