zaterdag 9 december 2017
De beslissing van Trump om Jeruzalem als Israëls hoofdstad te erkennen en de Amerikaanse ambassade er te vestigen, heeft grote protesten opgeroepen. Zoals gewoonlijk vertellen gevestigde media in Nederland daarover slechts zeer mondjesmaat. Nieuws erover vind je elders, net als trouwens ook waardevolle analyse van achtergrond en context.
De Volkskrant heeft het over “de onlusten tussen Israël en de Palestijnen”(1) Het betreffende artikel zegt: “In Gaza, Oost-Jeruzalem en de Westelijke Jordaanoever gingen duizenden mensen de straat op om te protesteren tegen de Amerikaanse plannen. Bij de protesten raakten tientallen Palestijnen gewond en werden twee betogers gedood door Israëlische militairen.” Voor de rest gaat het artikel vornamelijk over Palestijnse raketten vanuit Gaza – aantal slachtoffers: nul – en Israëlische raketten gericht op gaza – aantal gewonden: 25, aantal doden twee. Nog steeds staat in Israël de doodstraf op het afvuren van zwaar vuurwerk, of daarbij nu slachtoffers vallen of niet. Nog steeds mag die straf toegebracht worden aan willekeurig wie zich toevallig in de buurt van de lanceerplaatsen bevindt, al is zelfs dat lang niet altijd een vereiste.
Terug naar de protestdemonstraties. De Volkskrant noemt slechts de protesten op Gaza, Westoever en in Jeruzalem. De NOS bespreekt de protesten ook (2) en schrijft dat er volgens een Palestijnse hulporganisatie boven de 750 mensen gewond zijn geraakt aan Palestijnse kant: “De meesten hadden traangas ingeademd, maar er waren ook 260 mensen met schotwonden van echte of rubberkogels”. Of stenengooiende Palestijnen ook maar één Israëlische agent hebben weten te verwonden, vertelt de NOS ons niet. Het zal dus wel niet, want één Israëlische gewonde verdient natuurlijk veel meer aandacht dan tientallen of honderden gewonde of zelfs dode Palestijnen. Toch?
Ook de NOS heeft het hier enkel over de protesten in Palestina. Een ander bericht van de NOS noemt ook protesten in Pakistan (3) Maar er is op veel meer plaatsen geprotesteerd. Juan Cole breng wat links met beeldmateriaal bij elkaar van betogingen rond deze zaak(4). Steden die ik daarin tref: Mogadishu (Somalié), Teheran (Iran), Saana (Jemen), waar je zou denken dat mensen vanwege de oorlog daar wel iets anders hadden om zich druk te maken. Het laat zien hoe sterk dit toch leeft. In Turkije was protest in Izmir, Istanboel, Ankara en elders. Ook in Indonesië, Pakistan, Irak, Tunesië, Libanon, Afghanistan, Maleisië en Jordanië is volgens dit bericht sprake van protest.
Overigens mag je je bij demonstraties in Iran afvragen hoe spontaan dat is. Daar is minstens goedkeuring, maar mogelijk ook rechtstreekse regie vanuit het regime aannemelijk. Maar dan nog: de woede over Trumps besluit leeft in tal van landen waar overwegend moslims wonen, niet alleen onder Palestijnen. De symbolische betekenis van het besluit – een stad die zowel voor moslims als voor joden van grote religieuze betekenis, eenzijdig toewijzen aan de staat die zich eigenmachtig en onrechtmatig tot de stem van ‘het Joodse volk’ heeft gemaakt – heeft deze woede de straat op helpen brengen, Het is wéér een Westerse vernedering, wéér een koloniale klap in miljoenen Arabische, Afrikaanse, Turkse, West- en Zuid-Aziatische gezichten.
Er zijn trouwens goede redenen om dit soort protesten te steunen, maar ook heel verkeerde. De goede reden is vooral dat mensen via deze demonstraties de koloniale arrogantie van Washington en Tel Aviv afwijzen, de houding waarin Westerse leiders bepalen wie waar een hoofdstad en een ambassade mag hebben, ongeacht wat bevolkingen van hele regio’s vandie hoofdsteden en ambassades en hun locaties mogen denken. Waar Trump en Netanyahu Israël een hoofdstad op gestolen land kunnen bezorgen, daar zijn de bewoners van dat gestolen land wederom vertrapt. Solidariteit met die bewoners, de Pelstijnen betekent: ze helpen om terug te trappen. Daar gaat het om.
Er is ook een hele verkeerde reden om dit protest te steunen of zelfs te organiseren, en dat is ‘steun aan het vredesproces dat door Trumps beslissing wordt getorpedeerd’. Ik zei het al eerder: er bestaat geen serieus ‘vredesproces’. De belangrijkste politieke kracht die er belang bij heeft om dat illusionaire proces te promoten, is de Palestijnse Autoriteit (PA), het bestuursorgaan in de restanten van de in 1967 bezette gebieden die nog niet helemaal door Joods-Israëlische kolonisten in beslag zijn genomen. Die autoriteit werkt als onderaannemer van de Israëlische bezetter. Zij doet alsof haar bestuursapparaat ook de kern gaat worden van een zelfstandige Palestijnse staat, naast Israël en internationaal erkend. Het gaat niet gebeuren, om de simpele reden dat Israël het niet tolereert en de VS Israël daarin steunt.
Tot aan deze week was die Amerikaanse steun nog wat gecamoufleerd, het Jeruzalem-besluit van Trump heeft de restjes verhulling echter opgedoekt. Er is geen vredesproces. En de twee-staten-optie, overigens nooit een rechtvaardige oplossing, is nu ook openlijk een vrijwel onmogelijke non-oplossing geworden. Jammeren om de teloorgang van dit kansloze perspectief is erger dan zinloos.
Toch is het juist dit perspectief dat meespeelt in de huidige protesten. Jalal Abukhater, afkomstig uit Jeruzalem, geeft in een stuk op Aljazeera (5) waardevolle observaties over de protesten en de emoties erachter. Hij schrijft bijvoorbeeld: “Voor ons op de grond in Jeruzalem voelde deze woede alsof ze van bovenaf werd gefabriceerd.” Hij ziet een groot verschil met eerdere protesten. “Destijds in juli, toen Israëlische autoriteiten probeerden om vernederende veiligheidsmaatregelen op te leggen bij de poorten van het Al Aqsa-moskeecomplex, rezen de Palestijnen op om te protesteren en organiseerden ze van onderop. De organiserende kracht achter de goed-volgehouden protesten was puur gedreven door de gemeenschap en verwierp pogingen van de Palestijnse Autoriteit of van de Islamitische Waqf om die te coöpteren.”
Hoe anders gaat het nu, volgens deze auteur. “In het hart van deze gefabriceerde woede ligt een Palestijnse Autoriteit in paniek, die ongetwijfeld haar dunne sluier van legitimiteit weg ziet glijden.” Deze PA brengt dus van bovenaf protesten op gang om te proberen haar steeds kanslozer scenario van een tweestatenoplossing via een vredesproces alsnog te redden. Protest is voor de PA dus een soort drukmiddel ten bate van de eigen diplomatieke en strategische positie. Het is top-down-machtspolitiek, geen bevrijdingspolitiek.
Of en in hoeverre het geschetste beeld van de huidige protesten als voornamelijk top down op gang gekomen klopt, kan ik niet beoordelen. Maar dat de PA er een andere agenda op na houdt dan degenen die naar ovoorwaardelijke bevrijding streven, mag duidelijk zijn.
En om maar even een andere harde noot te kraken: dat geldt ook voor Hamas. Dat die groep het Trump-besluit een ‘oorlogsverklaring’ noemde, is één ding. Die typering klopt. Dat die organisatie tot een Intifade daartegen oproept is echter al dubbelzinniger. Een Intifada – opstand – is nodig. Maar Hamas is een politiek-militaire organisatie met ambitie om een staat te vormen en te regeren, ook nog eens volgens een in veel opzichten rechts programma. Doet dit Hamas met het proclameren van zo’n opstand iets anders dan zichzelf profileren als onmisbare factor in één of andere, via staten, diplomatie en machtspolitiek te bereiken ‘oplossing’? Zegt ze niet feitelijk tegen Israël en de VS: ‘als je rust wilt rond Palestina, doe dan ook zaken met ons’ ? En gaat dat soort koehandel vrijheid brengen?
Noten
1 “Doden bij luchtaanvallen in Gaza na onlusten door uitspraak Trump”, Volkskrant, 9 december 2017, https://www.volkskrant.nl/buitenland/doden-bij-luchtaanvallen-in-gaza-na-onlusten-door-uitspraak-trump~a4544285/
2 “Twee doden en meer dan 700 gewonden bij Palestijnse rellen”, NOS, 9 december 2017, https://nos.nl/artikel/2206673-twee-doden-en-meer-dan-700-gewonden-bij-palestijnse-rellen.html
3 “Palestijnen gedood bij rellen wegens erkenning Israël”, NOS, 8 december 2017, https://nos.nl/artikel/2206561-palestijn-gedood-bij-rellen-wegens-erkenning-jeruzalem.html
4 Juan Cole, “Massive Worldwide rallies Condemn US, Courtesy Trump Jerusalem Call”, 9 december 2017, https://www.juancole.com/2017/12/worldwide-courtesy-jerusalem.html
5 Jalal Abukhater, “The Palestinian Authority and the manufacture of hate”, Aljazeera, 8 december 2017, http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/palestinian-authority-manufacturing-rage-171207111317766.html
Peter Storm