ravotr

vrijdag 25 september 2015

De avond was weer eens leerzaam, dat mag gezegd. Op mijn agenda – nou ja, eigenlijk niet maar het kreeg voorrang – stond een bijeenkomst van de gemeente Tilburg over de opvang van vierhonderd vluchtelingen. Een soortgelijke bijeenkomst eerder deze week had al onaangenaam ongastvrije taferelen beleefd, en zojuist hoor ik dat in Purmerend  een gemeenteraadsvergadering over een  asielzoekerscentrum zelfs voortijdig beëindigd werd omdat boze mensen de zaal zo ‘n beetje bestormden. Dat vernam ik pas na thuiskomst. Hoe dan ook: ik wilde wel eens van dichtbij meemaken hoe zo ‘n bijeenkomst eruit zag en voelde. Erheen derhalve, gelukkig samen met maten waarvan één me had getipt. Het was een belangwekkende ervaring, waarin ergernis jegens mensen in de zaal en ergernis jegens officiële sprekers elkaar afwisselden. De gemeentelijke koffie was echter gratis, dat maakte zaken wat draaglijker. Maar tegen dit soort taferelen helpt koffie uiteindelijk ook niet meer…

Het ging dus om de plotseling bekend gemaakte opvang van vierhonderd vluchtelingen in een leegstaand zorgcentrum, Sint Jozefzorg in de volkswijk Fatima in Tilburg.  Op de bijeenkomst van afgelopen avond waren volgens een verantwoordelijke ambtenaar die ik na afloop sprak, pakweg 250 mensen. We mochten staan, want om voldoende ruimte te hebben voor een mogelijk nog veel hogere opkomst was er van zitplaats voor iedereen allesbehalve sprake. We werden kort toegesproken door een wethouder, een functionaris van het Centraal Opvang Asielzoekers (COA) en een teamleider van de politie. Daarna: vragen en opmerkingen vanuit de zaal.

Die volgden een in dit soort zaken bekend stramien. Waarom was de buurt pas zo laat geïnformeerd? Antwoord: het gaat allemaal heel erg snel, de nood is acuut, we hebben echt ons uiterste best gedaan. Dat de gemeente de sokken er achter heeft gezet, klopt op zich ook. Maandag om 16.00 uur was de zaak pas rond s, er is meteen een brief de buurt in gegaan, de dag erop de eerste voorlichtingsbijeenkomst, wegens hoge opkomst direct herhaald.

Al snel werden de vragen vijandiger. Ik noem er een paar, plus het antwoord –  niet letterlijk maar globaal weergegeven – plus gedachten van mezelf erover.

Vraag: Hoe zit het met onze veiligheid? Tussen die asielzoekers zitten criminelen, verkrachters. Antwoord van de politie: uit onderzoek blijkt dat in de omgeving van opvangplekken voor vluchtelingen de criminaliteit niet significant hoger is dan elders. En natuurlijk staat de politie dag en nacht klaar. Opmerking van mij: er zaten, onder de overigens vrijwel uitsluitende witte menigte in de zaal, sowieso een handvol mensen die verkrachting hadden meegemaakt – dat overkomt in Europa namelijk één op de twintig vrouwen, volgens onderzoek uit 2014 – en hoogstwaarschijnlijk ook een handvol mensen die zich aan verkrachting hadden schuldig gemaakt. Die stelling durf ik aan, doodgewoon op basis van bekende onderzoeksresultaten. Zó veel komt verkrachting voor. Het hele idee dat er specifiek van mensen van buitenlandse herkomst op dit punt een bijzondere dreiging uit gaat, is nonsens. Het echte gevaar zit veelal in de buurt, in kennissen- en familiekring.

Vraag: het zijn niet allemaal mensen in nood, veel ervan zoeken gewoon naar werk. Antwoord van de COA-man: klopt, maar de IND vist de mensen die hier enkel als arbeidsmigrant zijn, niet als vluchteling,. Er wel uit en die worden dan teruggestuurd naar eigen land… Opmerking van mij: het COA stelt dus mensen gerust door ze gelijk te geven dat arbeidsmigranten niet welkom zijn. Zo krijgt de onderliggende xenofobie – ‘zie je wel, het gaat toch om gelukszoekers s’ – van overheidswege een steuntje in de rug met het antwoord: ‘en die gelukszoekers halen we er uit en deporteren we’.

Vraag: is 400 niet erg veel voor deze plek? Er zaten slechts 250 ouderen in het zorgcomplex. Antwoord: voor ouderen in een zorgcomplex is 25 vierkante meter beschikbaar. Voor asielzoekers staat vijf vierkante meter. Opmerking van mij: iedereen vindt dit verschil kennelijk de normaalste zaak van de wereld. Vijf vierkante meter aan opvangruimte?! Vraag: h is er geen gevaar voor spanningen tussen asielzoekers uit verschillende bevolkingsgroepen? Vechtpartijen? Antwoord van het COA: ach, je hebt wel eens dat twee mensen meningsverschil hebben elkaar niet mogen en toch vaak met elkaar te maken hebben,n als ze dan allebei met het verkeerde been uit bed zijn gestapt, heb je wat irritatie. Opmerking van mij: denkt het COA echt dat je met dit soort ontwijkende zalvende woorden iemand geruststelt of overtuigt?!

En let wel: ik vertrouw het motief van de vraagsteller over die onderlinge spanningen helemaal niet, volgens mij was het gewoon een zoveelste punt dat gemaakt wordt om vluchtelingen als gevaarlijk weg te zetten. Maar op zichzelf is de vraag niet onzinnig. Spanningen van mensen van heel verschillende opvattingen en achtergrond komen voor, en leiden soms tot conflicten. Het echte antwoord is: fatsoenlijke opvang, met voldoende plek voor iedereen, zodat mensen elkaar niet op de lip zitten. Tegen die achtergrond is de norm van vijf vierkante meter per asielzoeker dus bespottelijk, en is vierhonderd asielzoekers daar inderdaad te veel. Niet vanwege de ‘overlast’. Wel omdat het voor mensen in opvang zelf niet echt leefbaar is.

Vraag: ik ken iemand die van 38 euro in de week leeft; het leefgeld dat asielzoekers krijgen is meer. Waarom komt de gemeente niet eerst op voor haar eigen mensen? Antwoord: we begrijpen dat armoede een groot vraagstuk is, maar het gaat hier om mensen in nood. Opmerking van mij, wederom: denkt de gemeente echt op deze manier het verongelijkte gevoel dat vluchtelingen worden voorgetrokken en dat dat oneerlijk is, weg te nemen?

Het betere antwoord hier is: én goede opvang voor vluchtelingen , én behoorlijke inkomens en voorzieningen voor ieder die in Tilburg woont, ongeacht herkomst. Maar een gemeente die zelf op van alles en nog wat ‘moet’ bezuinigen, zal niet met zo ‘n verhaal aankomen. Dus heeft zij tegenover het verongelijkte gevoel van arme witte Tilburgers geen behoorlijke repliek. Eindeloos herhalen dat het gaat om mensen in nood zal mensen die zelf het gevoel hebben dat ze klem zitten niet overtuigen.

Die mensen hebben geen gelijk in hun ‘eigen bewoners eerst’-chauvinisme. De acute nood van mensen die na een lange reis aan oorlog ontkomen zijn, is van een andere orde dan de frustratie van veel arme mensen in Nederland. Het lenigen van die nood laat zich niet uitstellen. Maar dat ook arme mensen in Nederland zich in de steek gelaten en verwaarloosd voelen door ‘de politiek’ is evident, en dat heeft gegronde redenen. Die liggen in tientallen jaren bezuiniging en verwaarlozing.

Wat er verkeerd is , is niet dat mensen deze frustratie uiten. Wat er mis is, dat is dat mensen die frustratie projecteren op de opvang van vluchtelingen. En de houding van politici die mensen afknijpen maar nu wel om begrip vragen voor vluchtelingen in nood, werkt deze racistische projectie van reële frustratie in de hand. Ik was kwaad op uitspraken vanuit de zaal die ik hoorde. Maar ik was zeker zo kwaad over de bestuurlijke reactie erop. Die voedt het probleem en is er onderdeel van. Voor werkelijke solidariteit met mensen op de vlucht kijken we maar beter niet omhoog maar naar elkaar, van welke herkomst en verblijfsstatus we ook zijn.

Peter Storm