ravotr

donderdag 3 september 2015

Verbijstering, woede, verslagenheid maar ook diepe bewondering strijden om de boventoon bij de taferelen die we vrijwel dagelijks te zien krijgen. Eerst vooral de mensen die in wrakke boten uit Afrika de Middellandse Zee probeerden over te steken, naar Italië. Vervolgens de grote aantallen vluchtelingen op Griekse eilanden, en aan de grenzen van Macedonië. Inmiddels is de aandacht verschoven door duizenden mensen in hartje Boedapest die fatsoenlijke opvang maar vooral ook bewegingsvrijheid willen, en getrakteerd worden op oproerpolitie in taferelen die soms wel hele nare associaties oproepen. Het beeld is echter tweeledig. We zien de verschrikking. We zien ook verzet.

We zien de wanhoop en ellende die deze mensen treft, en de grofheid waarmee staten, toegejuicht door veel te veel burgers deze mensen bejegenen. Intussen gaan er dus vluchtende mensen dood, gewoon omdat Europa ze laat verzuipen, liever dan fatsoenlijke overtochten en opvang te organiseren. Het beeld van Aylan Kurdi,  dat kleine jongetje op de vlucht uit Syrië, dood aangespoeld aan de Turkse kust, raakt diep. Hij blijkt intussen deel te zijn van een gezin waarvan ook de moeder en de broer van het jongetje op de vkl lucht zijn verdronken. Alleen de vader overleefde de reis. Dit soort beelden maken de verschrikking concreet. Het is een verschrikking die in de Middellandse Zee al aan mogelijk 2300 mensen op de vlucht de verdrinkingsdood heeft gekost.

Maar er is niet alleen leed. Er is ook verzet. Daarin is ook een wrange glorie te zien, de glorie van de dapperheid van deze mensen, het doorzettingsvermogen van degenen die levensgevaar riskeren in die boten, en grens na grens trotseren en zich met blote handen zo ongeveer Europa in véchten. Deze mensen zijn kwetsbaar. Maar deze mensen weigeren zeer resoluut om zich als zielige speelbal te gedragen. Deze mensen bedelen niet, maar strijden. En dat doen ze soms behoorlijk effectief. Het is die strijdbare kant die, te midden van alle trieste verhalen, best iets meer naar voren gehaald mag worden. Het is die strijdbaarheid die erop wijst dat er meer nodig is dan hulpvaardigheid, empathie met slachtoffers, ondersteuning van mensen in nood, menswaardige opvang zonder voorwaarden. Al die zaken zijn belangrijk. Maar daarmee verweven vraagt de situatie om actieve solidariteit van mensen die náást de vluchtelingen gaan staan om samen de grenzen te doorbreken en verblijfsrecht, onvoorwaardelijk verblijfsrecht, af te helpen dwingen.

Dat er deze zomer niet alleen de misère van mensen op de vlucht in beeld kwam, maar ook daadwerkelijk verzet van veel van deze mensen, was al weken geleden te zien aan de grens van Macedonië.  Daar wilden ettelijke duizenden mensen – migranten, aldus de NRC, maar migratie is hier tegelijk vlucht – Macedonië binnen komen, ze hadden “de nacht doorgebracht op een stuk niemandsland tussen de Griekse en Macedonische landsgrenzen”. De dag erop probeerden mensen Macedonië binnen te komen. “De Macedonische politie bestookte de menigte daarop met flitsgranaten (…) als gevolg daarvan raakten volgens de Griekse politie zeker acht mensen gewond.” Je bent op de vlucht voor geweld, en je krijgt nogmaals geweld te verduren om die vlucht moeilijk te maken. Welkom in Europa.

Maar het geweld mislukte in haar opzet! Vluchtelingen bleven het proberen, en liepen de grens in feite onder de voet. “Duizenden vluchtelingen zijn vandaag door politiebarrières gebroken en de grens naar Macedonië over gerend”,  aldus de NRC de dag er op. Wederom schoot de politie met flitsgranaten. Intussen had dat land de noodtoestand al uitgeroepen. Politiegeweld en prikkeldraad en flitsgranaten: het hield de vastbesloten vluchtelingen niet meer tegen. Bij alle trieste beelden die achter dat woord ‘vluchtelingencrisis’ schuilgaan, is hier die andere kant zo zichtbaar: het daadwerkelijk doorbreken van grenzen door degenen tegen wie dat onmenselijke prikkeldraad en dat politiegeweld is gericht.

Inmiddels zijn we weken verder en heeft de strijd zich verplaatst naar hartje Boedapest, in Hongarije. Een woordvoerder van de regering van dat land had al in augustus geopperd dat dit land het leger zou moeten inzetten in de grensbewaking. Het land had ook al 2.100 politiemensen gestuurd naar de zuidgrens met Servië. Hongarije wil ook een hek bouwen aan die grens, om vluchtelingen te weren. Het idee om al het in hekken, soldaten en politiemensen gestopte geld in te zetten om mensen te helpen in plaats van ze te terroriseren, is aan de autoriteiten niet besteed. Om over de mensnkracht maar te zwijgen. Al die agenten en militairen kunnen ook tenten helpen opzetten, eten helpen koken, in plaats van Ids checken en mensen verder traumatiseren. Dat vraagt natuurlijk wel dat die agenten en soldaten hun eigen verdrongen menselijkheid heroveren die ze in hun baan kwijt raken.

Vluchtelingen bereikten de hoofdstad, en verzamelden zich voor het treinstation. De regering sloot dat station af voor de wachtende menigte van enkele duizenden mensen. De bestemming was Oostenrijk en Duitsland. Ze moesten echter m aar afwachten, en mensen “begonnen te protesteren tegen de omstandigheden op het station en om te eisen dat ze weg mochten uit Hongarije. Ze drukten hun woede uit tegen het feit dat ze een aanzienlijke hoeveelheid geld hadden betaald voor de treinkaartjes om vervolgens verhinderd te worden om te vertrekken”, aldus Aljazeera.  Ze kampeerden noodgedwongen, in iets wat het midden hield tussen een vluchtelingenkamp en Occupy. De politie had de toegangen naar het station voor vluchtelingen afgesloten. Bewoners en toeristen mochten er wel in, aldus Andrew Simmons,  correspondent van Aljeera .  Eerder hadden andere groepen vluchtelingen wel kans gezien de trein te nemen,, op weg naar de Oostenrijkse hoofdstad Wenen en naar München in Duitsland, het land waar heel veel vluchtende mensen naar toe hopen te gaan.

Intussen zijn de omstandigheden bij het station in Boedapest beroerd. Hulpverleners doen wat ze kunnen Groepen mensen gingen treinen in in de hoop op voortzetting van hun moeizame tocht. Het Hongaarse spoorbedrijf had intussen het vervoer van en naar de hoofdstad stilgelegd “in het belang van de veiligheid van het spoorvervoer”. Migranten lieten zich niet weerhouden en po propten zich toch in treinen. Politie haalde ze daar dan soms weer uit.

Een trein vertrok toch, met migranten er in. Maar na enige tijd stopte de trein, niet ver van wat een “Migratie Ontvangstcentrum” heet. De woorden variëren van land tot land, maar het komt keer op keer neer op opsluiting en deportatie. Deze groep vluchtelingen voelde de bui hangen, en vluchtelingen vochten terug. Mensen moesten de trein uit. “De politie ontruimde een wagon, terwijl er nog vijf stonden in de hitte. Vrezend voor opsluiting riepen sommigen “geen kamp, geen kamp!” terwijl ze op de treinramen bonsden.” Een groep “duwde tientallen van de oproerpolitiemensen die een trap bewaakte terug om zich terug aan boord te vechten. Een gezin – een man, een vrouw en een peuter – baande zich een weg naast het spoor naast de trein en gingen als protest liggen. Het vergde een worstelpartij van weer overeind te krijgen”, aldus Reuters, geciteerd in een artikel van Common Dreams. Treinen met kwetsbare mensen, uitgeladen om kennelijk in een soort kamp te worden opgesloten.

Dat is Europa anno september 2015, en het is een beschamende verschrikking. Maar ook: kwetsbare mensen die zichzelf veranderen in strijdige, voor vrijheid en waardigheid vechtende mensen. Laat dat de kracht zijn, de kracht van de strijd.die dit onwaardige Europa, met haar brute prikkeldraadversperringen, muren, oproerpolitiemachten, haar gemene detentiecentra en flitsgranaten, liever vroeger dan later helpt slopen. Deze vluchtelingen verdienen onvoorwaardelijk hulp. Deze vluchtelingen verdienen bovenal ook onvoorwaardelijke, strijdbare solidariteit.

Peter Storm