woensdag 2 september 2015
Het is natuurlijk geen nieuws, zo ‘n staking in India, op een dag dat er halszaken gebeuren. Halszaken zoals het feit dat fietser – hoezo, wielrenner? Die man fietst gewoon – Dumoulin niet meer de eerste is in een wedstrijd in de Pyreneeën. Dat is het bericht dat op de NRC-website bovenaan staat op het moment dat ik dit artikel begin te tikken. Halszaken zoals het feit dat de hoogbejaarde dirigent Haitink zijn ruzie met het Concertgebouw heeft bijgelegd en er nu weer gaat dirigeren. . Halszaken zoals de mededeling in de Volkskrant dat mensen in Nederland volgens de ANWB weinig van de verkeersregels weten. Vergeleken bij dit soort wereldnieuws is een stakinkje in India natuurlijk slechts een kleinigheid. Temeer omdat er maar een slordige 150 miljoen werkende mensen aan deelnemen, misschien zelfs nog veel minder. Natuurlijk ga je voor zoiets geen plaatsje inruimen op nieuwssites en voorpagina’s. Toch?
Tot zover even de stekeligheden richting de B. V. RIP, de Bedrijfstak Verduistering van Relevante Informatie en Publiciteit, ook wel bekend als ‘de media’. Het belangrijker nieuws vond ik gelukkig elders, op Labourstart.org via welke portalsite ik een aantal van de hierna gebruikte bronnen vond. Vandaag zijn dus vele tientallen miljoenen arbeiders in india een dag gaan staken. Vakbonden schaarden zich achter een lijst van 11 eisen, te vinden via een weblog van de Confederation of Central Government Workers & Employees, een vakfederatie van personeel in de publieke sector . In een een recenter versie zijn het er 12 . Het betreft eisen waaronder een minimumloon, een hoger pensioen voor arbeiders, wetgeving op het gebied van arbeidsrechten, maatregelen tegen prijsstijgingen, een hele serie verlangens waarmee arbeiders enige bescherming vinden tegen keihard neoliberalisme.
De 10 vakbonden die tot de staking opriepen hebben volgens de krant The Hindu “15 crore” leden. Daarover later meer. Uit vakbondskring valt al te lezen dat de deelname – soms de feitelijke, soms de verwachte – in allerlei sectoren, erg hoog was of zou zijn. Het openbaar vervoer lag op veel plaatsen stil. Het bankwezen eveneens, althans dat was de verwachting. In die sector zijn er zorgen over dreigende privatisering. Maar ook arbeiders op theeplantages staakten, net als docenten, personeel van multinationale bedrijven zoals Toyota deden mee. en talloze anderen. Een verslag op de website van genoemde vakbondskoepel van werkers in de publieke sector geeft iets van een beeld.
Rest nog de vraag: hoeveel is 15 crore? Hou je vast: één crore – een in India gangbare meeteenheid – is 10 miljoen. Vijftien crore vakbondslede, dat zijn er dus 150 miljoen. Als het maar een beetje klopt dat die voor het overgrote deel in staking zijn geweest, en als bovendien de bewering klopt dat er ook niet-georganiseerden – niet-vakbondsleden, mag je aannemen, en volgens het verslag op genoemd vakbondsblog ook leden van een bond die officieel niet meedeed – hebben mee gestaakt, dan hebben we het over 150 miljoen stakers. Laten we voorzichtigheidshalve aannemen dat dit overdreven is, want helaas hebben ook actievoerende organisaties vaak de vervelende gewoonte om aantallen in voor henzelf gunstige zin bij te buigen, in strijd met feiten. Honderd miljoen stakers is nog altijd vrij veel…
De staking is overigens niet de eerste in haar soort in India. En het is op zichzelf ook geen enorm radicale actie. Ze maakt deel uit van een vast patroon: regering en/ of ondernemers proberen verslechteringen door te drukken; vakbeweging mobiliseert daartegen haar leden om enerzijds aan die leden te laten zien dat ze voor hen opkomt, anderzijds haar nu als gesprekspartner van regering en ondernemers te onderstrepen. Praat met ons, sluit een compromis met ons, en krijg er arbeidsrust voor terug. Negeer je ons? Kijk eens hoe groot en boos onze achterban is… Het is allemaal niet zo heel veel anders als het FNV in Nederland. Inzet voor bondsbestuurders is hun rol als onderhandelaars,. Representanten van arbeidersbelangen binnen de gevestigde orde. Voor die arbeiders zelf zijn het echter hun rechtstreekse belangen die op het spel staan. Voor arbeeiders is de staking zelfverdediging. Voor bondsbestuurders is het deel van een politiek steekspel.
Maar hoe beperkt het radicalisme van de staking vanuit bondsbestuurders ook is, de staat maakt er toch een stevige confrontatie van. Het genoemde verslag van de bondsfederatie van werkenden in de openbare sector rept van grote aantallen arrestaties, van geweld tussen stakers en stakingsbrekers, van knokploegaanvallen door politie en knokploegen tegen stakers. Ook The Hindu noemt een aantal confrontatiesin de context van de staking. Ook het binnen heel beperkte kaders voor arbeidersrechten opkomen is in India fysiek riskant.
Dit alles lijkt me toch ietsje belangrijker dan een ruzie tussen dirigent en Amsterdams orkest, of een uitslag in een fietswedstrijd. Hier gaat het om het welzijn van tientallen miljoenen mensen. Ja, ze leven ver weg. Maakt dat ze onbeduidend genoeg om uit het nieuws te worden gehouden? Of naar de marge ervan verbannen?
De Indiase staking heeft echter nog meer dan getalsmatige relevantie. De strijd gaat tegen een regering van de BJP onder premier Modi. Die BJP is een zeer rechtse partij met een zeer rechtse leider met bloed aan zijn handen ; het is tegelijk een partij die neoliberaal beleid doorduwt en tegelijk Hindoe-suprematie predikt, in een land waar lang niet iedereen Hindoe is. De partij, verbonden met een wijdvertakt netwerk van massabewegingen waaronder de berichte paramilitaire RSS-beweging, heeft op bepaalde punten een regelrecht fascistische inslag.
Dat tegen deze rechts-autoritaire annex neoliberale regering zo grootschalig wordt geprotesteerd, is alleen al daarom goed nieuws. Dat het tevens een strijd is tegen een neoliberaal beleid dat we in allerlei landen, ook in Nederland, tegenkomen, maakt de relevantie groter. Stel dat de arbeidersbeweging in India succes boekt in haar strijd. Is het dan niet de moeite waard om te kijken of we die kunst een beetje af kunnen kijken? En stel dat het – helaas waarschijnlijker, gezien de gematigde opstelling van de vakbeweging, ook aldaar – niet of slechts zeer gedeeltelijk lukt? Valt daar dan ook niet iets van te leren? In beide gevallen is de staking niet van een puur Indiaas, maar van grensoverschrijdend belang.
En er is nog een kleinigheid. Arbeiders in West-Europa staan onder hevige chantage vanuit ondernemers die graag dreigen om bedrijven over te plaatsen naar landen met lage lonen. Meer in het algemeen wordt de concurrentie met zulke landen ingezet als argument om eisen en verlangens vanuit de onderkant tegen te spreken en tegen te werken als ‘onhaalbaar’vanwege ‘onze concurrentiepositie’. Welnu, zoiets werkt een beetje, vooral zolang arbeiders in zulke lagelonenlanden hun lage lonen en dergelijke blijven pikken. Maar, dames en heren ondernemers, weet u wel zeker dat u uw bedrijvigheid zo graag wilt overplaatsen naar een land met een arbeidersbeweging die zo nu en dan een staking van 100 tot 150 miljoen arbeiders op u loslaat?
Peter Storm