ravotr

donderdag 26 maart 2015

Ook onderstaand stuk verscheen als column op de website van de Autonomen Den Haag.

Okay, dus u houdt ook van klassieke muziek? Ik ook, ik zou niet zonder willen. Gelukkig hoeft dat ook niet. Radio Vier, de klassieke zender van de publieke omroep staat hier vaak aan. Ik heb een zwik CDs met fraais van John Dowland tot en met Chopin en Perotinus, gekregen of gekocht in tijden toen ik voor zoiets nog wat meer budget had. En heel af en toe is een een goede fee die me meeneemt, naar het Concertgebouw, of naar Tivoli Vredenburg, hetgeen me tot grote dankbaarheid stemt. En dan is er YouTube, kosteloos, en je kunt er de complete strijkkwartetten van Beethoven in één link vinden. Wel uitkijken voor die vreselijke advertenties, die houden zich aan geen enkel smaakgevoel en zijn een stuk irritanter dan kuchende concertgangers, of mensen die na het eerste deel van een symfonie al beginnen te klappen, zodat de inzet van het tweede deel veel aan glans verliest.

Houdt u ook van punk rock? Van hip hop? Van ska misschien? Van folk, akoestische punk of van grindcore wellicht? Nee? Ik wel, dat wel zeggen, van sommige van deze muziekstijlen. Niet van allemaal, maar er zijn ook vormen van klassieke muziek die ik niet goed trek. Maar een vrolijke portie punk op zijn tijd, heerlijk. En folk maak ik zelf, ik doe althans een poging. Ach, die liefde voor ritmische luidruchtigheid, het komt met de jaren. Het is voor u vast wennen, zoals voor mij Wagner nog altijd wennen is.

Maar goed, u houdt er niet van, dat is uw volste recht. U heeft er dus ook geen last van dat plekken waar deze muziek gemaakt wordt, ten gehore gebracht, ontwikkeld, de één na de ander teloor gaan, Niet erg, toch? Het is immers niet uw muziek. En u heeft deze plaatsen niet nodig voor uw uitgaansleven. U heeft immers het Concertgebouw, Tivoli Vredenburg, Musis Sacrum, de Anton Philipshal, de Stopera. En u heeft – gemiddeld gesproken, ik ben een beetje een buitenbeentje als klassiek-liefhebber, al ben ik gelukkig niet de enige armoeilijer die van Beethoven houdt – ook het inkomen waarmee u zich geregelde toegang tot deze plekken kunt veroorloven, net zo goed als u CD s kunt kopen zodat uw Youtube-afhankelijkheid betrekkelijk gering is. Anders gezegd, het gaat u niets aan als punkbandjes, grindcore-artiesten, rappers en buitenissige folies, neohippies en krakers een plek kwijtraken die voor heen is wat het Concertgebouw voor u is. Ja toch?

Maar stelt u zich eens het volgende voor. Stel, het is andersom dan nu. Het land werd beheerst door liefhebbers van punk, hiphop en grindcore. Elke stad had een zalencentrum waar dit ten gehore werd gebracht, er was een zender van de publieke omroep aan gewijd, er werden gala ‘s gehouden, bijgewoond door koning Willem en koningin Maxima, beiden in leren jas voorzien van veiligheidsspelden en buttons. Op zondag uitgaan en gezien worden, betekent naar het Koninklijke PunkPaleis gaan en luisteren naar de beste artiesten in het genre. Wel reserveren en je sjiekste hanenkam en gulden piercing in, anders doe je natuurlijk niet echt mee.

En de klassieke muziek? Die vindt plaats in vervallen kroegjes, in ongebruikte fabriekshallen in het havengebied van een grote stad, in tochtige plekken. Toegang is gratis of kost zeer weinig geld – als je de plek tenminste wist te vinden. En veel van het afnemend aantal van die plekken zitten in het afnemend aantal gekraakte panden. Een pianorecital in een kraakcafé, dat gaat nog net. Maar een opera van Verdi, vindt daar maar eens plek voor, en krijg zo ‘n plek maar eens warm. Wel eens geprobeerd klassieke zang te beoefening in een ijzige tochtige ruimte? Operasterren geven er voor minder de brui aan en zeggen wel voor minder een optreden af, amper twaalf uur van te voren.. Wel eens de Achtste Symfonie van Mahler moeten beluisteren in november, op de half overdekte binnenplaats van een bescheiden kraakpand? Dan snapt u het probleem.

En stel je dan ook nog eens voor dat klassiek bolwerk na klassiek bolwerk plaats moet maken voor projectontwikkelaars en hun stadsvernieuwing. Weer appartementen voor de rijke yuppen met hun hanenkammen en piercings. Waar moeten de arme mensen met hun maatpakken en stemmige jurken wonen? Hopla, wéér een punktempel en een hiphop-paleis en een grindcore-gelegenheid met alles er op en er aan, alsof er nog niet genoeg van dit soort elitaire plekken zijn. Niet blijft er over van onze alternatieve cultuur met onze strijkkwartetten, triosonates, onze preludes, symfonieën en en oratoria.

En stel je dan voor, er wordt op een woensdag wéér zo’n plek – met oefenruimte voor klassiek zangtalent en een plaats met een oude vleugel voor kleine concerten – ontruimd door de Amsterdamse ME. Zou u ook niet, in colbert en met stropdas maar het gezicht bedekt wegens het risico op herkenning, een regen verfbommetjes op de grof binnendringende agenten en hun shovel laten neerdalen, en van strijdbare alternatieve teksten voorziene aria’s en koren uit bekende opera’s over de Amsterdamse straten laten schallen? Zou u ook niet uit uw vel springen van woede als één van de laatste vrijplaatsen voor klassieke muziek – gelegen aan een haven in Scheveningen, ik noem maar iets – met ontruiming werd bedreigd? Zou u niet alles op alles zetten omdat te helpen voorkomen, desnoods door met legers van contrabassisten op te trekken naar het gemeentehuis en net zo lang lage brommende tonen te produceren tot dat gemeentehuis aan de trillingen bezweek? Ik zou u groot gelijk geven, en mijn zestal klassieke gitaarsnaren bij het donderend klassieke protest voegen.

En stel, zoiets gebeurde met uw geliefde klassieke muziek, en met de plekken waar die gespeeld en geoefend werd – zou u dan niet diep in uw hart erg teleurgesteld zijn in liefhebbers van andere soorten muziek als ze u en uw geliefde plekken in de steek lieten, ten prooi lieten vallen aan gemeentebestuur en projectontwikkelaars? Zou u niet af en toe denken: kom op, liefhebbers van punk tot en met hip hop, u hoeft geen liefhebber te zijn van Monteverdi en Schönberg om toch degenen die dat wel zijn, hun plek te gunnen? Zou u niet vinden dat muziekliefhebbers, ook als ze uw smaak niet delen, toch voor uw, voor onze, geliefde klassieke muziek en de vrijplaatsen daarvoor, zouden moeten opkomen, uit solidariteit met de creativiteit? Uit naam van de bloei van muziek die wel eindeloze variaties kent, maar uiteindelijk geen grenzen erkent?

Misschien – zo zou u wellicht redeneren – dat veel van die elitaire punkrockers en neohippies enkel uit snobisme naar concerten gaan. Maar niet allemaal. Veel van deze mensen houden écht van hun favoriete muziek, en kunnen dus snappen dat andere mensen met dezelfde liefde van andere soorten muziek houden. Van de eerste groep hoef je geen solidariteit te verwachten, voor de tweede groep ligt dat anders. De snobs zullen niet voor de vrije klassieke muziek opkomen. Van de echte punkliefhebbers – als creativiteit, muziek en artistieke ruimte hen echt aan het hart gaan – zou je echter wél een stellingname verwachten: mooi of niet mooi, van de klassieke muziek en haar vrijplaatsen blijf je af. Toch?

Nu terug met beide benen op de grond. Het is niet de klassieke muziek wiens plekken en vrijplaatsen met ontruiming, sloophamer en politiecharges worden bedreigd. Het zijn juist al die andere muziekstijlen, veel te ruw en luidruchtig in veel klassieke oren – maar dat vond men in 1815 van Beethoven vaak ook, om over de première van Stravinky ‘s Sacre du Printemps  in 1913 maar te zwijgen – maar uitingen van creativiteit, die steeds moeilijker een plek vinden. En mensen koesteren deze plekken als vrijplaats en beheren ze veelal zelf, zoals Schubert en zijn vrienden, muziekavondjes belegden, . Dat waren de zogeheten Schubertiade’s  waar hij en anderen hun nieuwste composities ten gehore brachten, in combinatie met aanzienlijke hoeveelheden alcoholische drank , – die wéér een plek krijt dreigen te raken: De Vloek  in Den Haag. Die moet wijken, omdat het gemeentebestuur van Den Haag ruimte wil voor een zeilcentrum.

Welnu, beste liefhebster of liefhebber van klassieke muziek. Als u het Concertgebouw vooral bezoekt om gezien te worden met uw bontkraag of nette pak, als uw van de daken geschreeuwde waardering voor de symfonieën van Brahms, Bruckner en Berlioz voor u louter een visitekaartje is om er bij te horen, als concertbezoek vooral een gelegenheid is voor u op te netwerken en zakelijke transacties rond te helpen krijgen – dan zijn mijn woorden aan u niet besteed. Dan treffen wij elkaar op de barricaden, ik aan de ene kant en u aan de andere.

Maar als klassieke muziek bij u zindert in de botten, trilt in uw oren en uw ziel, als u niet stil kunt blijven zitten bij dat slotdeel van Tsjaikovski ‘s eerste strijkkwartet, als de tranen in uw ogen springen bij het Stabat Mater van Pergolesi of het Requim van Mozart, als uw lichaam ook compleet begint te schudden en te schokken bij de finale van Beethovens Zevende Symfonie – dan snapt u toch ook waarom De Vloek niet opgeofferd mag worden aan projectontwikkelaars en gemeentelijk prestige? Dan staat u, toch zij aan zij met al die punkers, rappers, grindcore-kids, hippies en folkies, met uw vlinderdas of in uw mantelpak of wat u maar wilt? Vrijheid en creativiteit kent immers niet alleen geen muzikale grenzen, maar ook geen kledingvoorschriften. Kan De Vloek  op u rekenen? Ik zeg dit als niemands woordvoerder, gewoon namens mezelf, maar ik zeg het nogmaals: kan De Vloek op u rekenen?

Peter Storm