dinsdag 24 maart 2015
Onderstaande column verscheen al op de website van de Autonomen Den Haag, sowieso een goede plek om af en toe eens te buurten.
Nepal heeft haar Verschrikkelijke Sneeuwman. Het antieke Kreta had haar Minotaurus. Het oude Engeland van Koning Arthur had haar Eenhoorn, Midden-Aaarde haar Balrog. Schotland heeft haar Monster van Loch Ness. Nederland heeft haar Monster van de Hofvijver, beter bekend als De Kiezer.
Slechts zelden wordt er een exemplaar waargenomen van dit vreemde wezen. Een verschijning duurt nooit langer dan één dag, die altijd altijd ruimschoots tevoren wordt aangekondigd. Naar dat gebeuren wordt wekenlang uitgekeken, en over dat bijzondere moment wordt vervolgens nog weken nagepraat.. Maar ook dan komen de contouren van deze mythische verschijning maar vaag in beeld. Niemand weet of het hier een vrouwelijk of mannelijk exemplaar betreft, of het er één zijn of toch meerdere. Het gaat om één van de grote biologische raadsels van het land.
Aan het mysterieuze wezen worden grote, zelfs magische krachten toegedicht. “Kiezer bestraft kabinet, maar beloont gedogers”, zo analyseert Trouw de laatste verschijning van het Beest, woensdag 18 maart. Ook de NRC sprak van “de regeringspartijen” die “gestraft worden door de kiezer” terwijl de “’constructieve drie’ het juist goed (deden)” bij precies diezelfde Kiezer natuurlijk. “Kiezer beloont Constructieve Drie”, aldus de Volkskrant die overduidelijk dezelfde Ene Kiezer op het oog had als Trouw en de NRC.
Het Kiesdier doet echter meer dan enkel straffen, belonen en de Wrake Gods over Zijn of Haar dienaren in Den Haag laten neerdalen. Het dier kan parlementen samenstellen, regeringen vormen en weer naar huis sturen, beleidswijzigingen afdwingen en meer. En soms ziet het arme beest het allemaal eventjes niet zitten. “Kiezer ziet geen alternatief”, zo doet Socialisme.nu dan een dialectische duit in het zakje.
Het is in de verhalen dus vaak maar één: De Kiezer, al wordt er ook wel eens van De Kiezers gesproken. Maar ook in het laatste geval willen alle exemplaren van het dier kennelijk hetzelfde. Trouw: “in elke geval kan niet de conclusie worden getrokken dat de kiezers met het kabinet hebben afgerekend.” Even verderop: “De uitslag kan evenmin worden gezien als een oproep van de kiezers het roer 180 graden om te gooien.” En over die uitslag kan dan weer wel worden gecorrespondeerd, al verandert dat aan de zaak helemaal niets.
Voor het idee dat sommige exemplaren van de diersoort ‘Kiezer’ het roer wel om willen gooien, wel af willen rekenen met het kabinetsbeleid’, en anderen weer niet, is in de verslaglegging rond het Kiesdier geen ruimte. Voor het idee dat exemplaren van de magische diersoort het onderling ook wel eens oneens zijn, is in dit soort weergave geen plek. Het meervoud had net zo goed enkelvoud kunnen zijn: De Kiezer. En die ene Kiezer wil op elk moment maar Een Ding, of Een Combinatie van Dingen. De Ene Kiezer maakt tegelijk de PvdA kleiner en de SP groter, ontneemt de PVV een zetel en geeft D66 er een handvol bij en blijft tegelijk ook nog eens voor meer dan de helft thuis, allemaal volgens Eén Groot Plan. Of alle kiezers doen dit tezamen, in een welbewust beraamde actie.
Het is derhalve éénling of kuddedier, maar geen diersoort waarvan aan de verschillende exemplaren door deskundigen veel individualiteit wordt toegedicht. De eensgezindheid die het het Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie in 1937 uitstraalde was niet groter dan de eenstemmigheid van De Kiezer. One Ring To Bind Them All. Eén Volk. Eén Stem. Eén Kiezer.
Op de Dag van de Verschijning – door biologen die het wezen al jaren bestuderen Verkiezingsdag genoemd, want wat doet een Kiezer anders dan Kiezen? – moet dan duidelijk worden wat die Kiezer wil. Het is blijkbaar niet mogelijk om het dier gewoon te vragen of van nabij te observeren. Nooit is de Kiezer de Kiezer geïnterviewd bij De Wereld Draait Door. Nee, enkel op verkiezingsdag spreekt De Kiezer zich uit. Aan gespecialiseerde biologen – journalisten, commentatoren, politieke wetenschappers, spindoctors – om de Keus van de Kiezer te duiden, te formuleren wat de betekenis ervan is, wie er bestraft wordt en wie er beloond.
Anders gezegd: tussen de Kiezer en diens Keus staat altijd nog de Expert. Of is het de Dierentemmer? Hoe dan ook, kennelijk vinden mensen het niet verantwoord om de Kiezer zonder tussenkomst van derden aan het woord te laten. Het betreft hier niet alleen een magisch wezen, maar het beest is – hoe paradoxaal – ook getemd. Door wie? Het is een huisdier, misschien wel een lastdier. Wiens last draagt het arme beest dan wel? Wiens keus heeft De Kiezer gemaakt? De jouwe? De mijne?
Peter Storm