woensdag 25 februari 2015
Het heeft er steeds meer van weg dat het gezag onbedoeld een studentenopstand aan het uitlokken is. Dat geldt voor het het bestuur van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Het geldt vooral ook voor het stadsbestuur en de bijbehorende knokploeg, bekend als de Amsterdamse politie. Het gezag lokt die opstand uit, onbedoeld ongetwijfeld tenzij de dragers van dat gezag politiek suïcidaal zijn geworden. Maar ze doen het, door hun botheid, hun arrogantie, en hun repressie. Moge die ontwakende opstand in haar vrolijke effectiviteit de meest akelige nachtmerries van die bestuurders nog overtreffen.
De botte arrogantie zelve in dit verhaal heet Louse Gunning, UvA-bestuursvoorzitter. Die sprak vandaag studenten toe die na de ontruiming van het Bungehuis naar dat symboolgebouw het Maagdenhuis, waar het UvA-bestuur zetelt, waren getrokken. Ze deed een vage poging tot geschokte medemenselijkheid. “Het is vreselijk dat het zover is gekomen”, zei ze. “We hebben lange en goede gesprekken gehad, maar uiteindelijk was er geen andere optie meer dan een ontruiming.” Dat klopt alleen als je de bestuurlijke macht over dat gebouw boven alles stelt. Als het haar werkelijk om goed onderwijs en onderzoek zou gaan, en om een eerlijke open dialoog, dan klopt er van de noodzaak tot ontruiming natuurlijk helemaal niets.
Maar het werd fraaier. Ze zei “spijt te hebben van de opgelegde dwangsom van 100.000 euro” – een fout overigens van de NRC-redacteur. Die dwangsom had het Uva-bestuur weliswaar geëist, maar die was door de rechtbank teruggebracht tot 1.000 euro. Dan komt de werkelijk voortreffelijke uitsmijter. “Op 19 februari zei Gunning nog in nrc.next wel in gesprek te willen billen, maar een bezetting het verkeerde midden te vinden. Gunning: ‘Dan denk ik: ga naar Den Haag en kom niet in mijn gebouw zitten.’”
Mijn gebouw! Het staat er echt. Voor de voorzitter van de College van Bestuur van de UvA is het Bungehuis geen gebouw van de universitaire gemeenschap, van de UvA als instelling. Nee, het is haar gebouw, waar studenten blijkbaar niets te zoeken hebben, behalve wellicht op haar persoonlijke uitnodiging. In haar hoofd is het provojaar 1966 nooit gebeurd. In haar hoofd is de val van de Bastille in 1789 nog niet eens geregistreerd. Studenten in Amsterdam vechten kennelijk niet alleen tegen neoliberaal universiteitsbeleid en bestuurlijke lompheid, maar ook tegen feodale en absolutistische verhoudingen, met een barones aan het hoofd van een persoonlijk domein, in de sfeer van l ‘Université, c ‘est moi.
Dit soort taal, dit soort arrogantie, verdient natuurlijk hoongelach, gevolgd door een snoeihard antwoord. In de stijl van: uw gebouw, mevrouw Gunning? Dat zullen we nog wel eens zien. Als dit de toon blijft van het UvA-bestuur, dan zal het voor actieve studenten steeds minder moeite kosten om medestanders te vinden onder medestudenten, personeel en ver daar buiten. Laat in de middag zal blijken hoe groot en actief die steun al is, als de snel uitgeroepen “Protestmars voor Democratisch Hoger Onderwijs” plaatsvindt. De teller op het bijbehorende Facebook-event staat intussen op 970 aangekondigde deelnemers…
De woorden van Gunning bevinden zich nog vooral op het terrein van de om zich heen grijpende belachelijkheid van het gezag. Geen illusie trouwens: het bestuur kan haar toon wijzigen, zonder dat er aan de kern van het conflict iets verandert. Het zou verkeerd zijn als actieve studenten een eventuele redelijker toon meteen te beantwoorden met het verminderen van de druk. Evengoed maakt de hoogst onredelijke uit-de-hoogte-houding de positie van het UvA-bestuur moeilijker. Ik hoop dat studenten en sympathisanten daar hun voordeel mee doen. Dit bestuur vraagt er om tot aftreden te worden gedwongen, en snel. En ik geloof dat de huidige sfeer van oplaaiend protest zoiets binnen handbereik brengt.
Er is een tweede, ernstiger vorm van provocatie gaande vanuit het gezag. Die komt van de politie die afgelopen dag het Bungehuis ontruimd heeft, en van haar opdrachtgever. Ik schreef eerder dat die ontruiming – zelf een daad van geweld – niet met al te overdreven meppartijen is doorgezet. Intussen wordt duidelijk dat politie, buiten zicht van media, wel degelijk heeft geslagen en dergelijke. Daar is beeldmateriaal van op te zien op Youtube. Maar een al te opzichtig gebruik van knuppels vond het gezag kennelijk niet nodig en niet handig. Wat er gebeurde – de ontruiming, en het fysieke geweld dat wel is gehanteerd, en de arrestatie van 46 mensen – was een schande op zich.
Daar voegt de politie intussen een tweede schande aan toe. Van de uiteindelijk zelfs 47 arrestanten – buiten werd ‘s middags nog iemand opgepakt – liet de politie er slechts drie vrij. “Dat betekent dat nog 43 bezetters en de sympathisant in de cel verblijven”, aldus de Volkskrant. Een politiespreekbuis zei over de arrestanten “Ze hadden de keuze om aan arrestatie te ontkomen, maar ze hebben daarvoor niet gekozen.” De politie had natuurlijk zelf de keus om deze mensen niet aan te houden, maar heeft daarvoor niet gekozen. En de politie kiest er nu voor om 43 mensen een nacht in een politiecel opgesloten te houden. Dat wordt dan gerechtvaardigd door te zeggen dat deze mensen weigerden zich te legitimeren. Reden voor de paar vrijlatingen die wel plaats hebben gevonden: “De politie zegt dat zij zich als enigen hebben gelegitimeerd.” De anderen dus blijkbaar niet, zo valt althans uit NOS-berichtgeving op te maken. Dus worden zij langer vastgehouden.
Zo treedt het gezag op tegen mensen die eerst weigerden aan ontruiming mee te werken, en nu ook weigeren mee te werken aan hun strafvervolging. In beide weigeringen staan deze mensen volledig in hun recht. De dwang om je te legitimeren gaat ook nog eens in tegen een zelfs door veel liberale democraten erkend grondrecht. Niemand mag gedwongen worden om tegen zichzelf te getuigen, en daar komt verplichte legitimatie toch wel tamelijk op neer.
Met het oppakken van een toch forse groep studenten, en het vrij lang opgesloten houden van bijna die hele groep, dringt zich nu een tweede doelwit op aan vast steeds steeds bozer wordende studenten: de politie, en de burgemeester die de politie in haar ‘ordehandhavende’ taak haar opdrachten verstrekt. De leus “Bezet! Blokkeer! Dit beleid pik ik niet meer!” was afgelopen dag om het Bungehuis te horen, toen sympathisanten met een zit-actie de politie de weg poogden te versperren. De situatie schreeuwt intussen om een tweede slogan: “Alle arrestanten onmiddellijk vrij!”
En niet alleen het UvA bestuur verdient het om de wacht te worden aangezegd, hetzelfde lot dient ook het stadsbestuur, de Amsterdamse korpschef en de verantwoordelijke burgemeester Van der Laan te treffen. Een ieder die voor hun rechten en rechtmatige verlangens strijdende studenten met geweld bestookt, verdient te vallen. Let wel, dit zijn nog maar minimum-punten. Kern blijft de strijd voor een democratisch bestuurde en niet van geldjacht doordrenkte universiteit – een universiteit bovendien waar politie in enige ordehandhavende rol sowieso niets heeft te zoeken. Die strijd staat er, mede dankzij de soms vermakelijke, soms schokkende lompheid van het gezag, maar vooral dankzij de inzet en het elan van de actievoerende studenten en medestanders zelf, eigenlijk steeds beter voor.
Peter Storm