donderdag 19 februari 2015
De bezettingsactie van studenten in het Bungehuis van de Universiteit van Amsterdam (UvA) gaat nog steeds door. Dreigende taal van het universitaire bestuur heeft de volhardende actievoerders er bepaald nog niet uit gekregen. Intussen krijgt de bezetting aanzienlijke aandacht, weerklank en steun. Dat is mooi, goed en nodig, net als die actie zelf mooi, goed en nodig is. Vandaag diende het kort geding waarmee het universiteitsbestuur dat alsnog wil afdwingen. En ja hoor, de rechtbank wil dat bezetters hun actie opgeven, op straffe van een dwangsom van 1.000 euro per dag dat ze zich daar niet aan houden. Aan de strekking van mijn betoog verandert dit niets. Aan de urgentie van solidariteit wel: die wordt alleen maar acuter. Waar gaat het om?
Actievoerders hebben zich gebundeld achter het vaandel van De Nieuwe Universiteit, en via de betreffende website kun je uitstekend de ontwikkelingen volgen. Maar het valt me op hoe veel ook gevestigde media schrijven, en daarbij soms ook doorlinken naar die website van De Nieuwe Universiteit. Folia houdt dag voor dag een weblog bij dat al aan dag zeven toe is.
De actie begon vorige week vrijdag, en dient om een pakket van eisen te ondersteunen. Studenten keren zich tegen een bezuinigingsplan op de faculteit geesteswetenschappen, waarin kleinere talenstudies het bijvoorbeeld moeten ontgelden. “Voor 2018 moet de UvA de begroting van de faculteit Geesteswetenschappen van 82 miljoen met zeven miljoen hebben verlaagd. Hierdoor verdwijnt een groot aantal voltijdsbanen.”.
Studenten eisen tevens meer zeggenschap door middel van het kiezen van bestuurders; meer permanente zeggenschap door het recht om gekozen bestuurders tussentijds te vervangen; meer rechtstreekse zeggenschap door decentralisatie naar het niveau van faculteiten en dergelijke. Een universiteit van democratisch zelfbestuur staat de bezetters voor ogen. Bovendien willen ze de financiering veranderen: niet de ‘output’ moet de basis vormen – betaling per afgestudeerde, de universiteit als diplomafabriek – maar de de vraag wat opleiding zelf kost moet de kern zijn. Voeg daarbij de eis van betaling van docenten, niet enkel van lesuren maar ook van de voor het nakijken benodigde tijd, en je hebt een stevig eisenpakket dat het meer dan waard is om voor te vechten.
En vechten doen de actievoerders dus, en ze zijn niet met weinig. De NOS sprak vorige week van “ongeveer zestig studenten”. Dat is voor deze pittige actievorm een flink aantal, maar het zijn er klaarblijkelijk meer, volgens Trouw zijn het er “ongeveer honderd”. Ook de Volkskrant komt met dat aantal. En de actie beleeft vandaag dus al haar zevende dag. Ik heb geen score bijgehouden, maar volgens mij is dit met gemak de sterkste studentenactie sinds vele jaren, zowel wat duur als wat deelname betreft. Hoe dit ook afloopt, de deelnemers mogen trots zijn op wat ze hebben laten zien – en voelen.
Er is sympathie onder medewerkers. “De actievoerders krijgen steun van zo ‘n twintig docenten”, aldus de NRC. Die citeert Yolande Jansen: “We steunen de bezetting niet, maar wel de zorgen van de bezetters.” Onder het “honderdtal” bezetters waar de Volkskrant het over heeft bevindt zich trouwens volgens de Volkskrant ook “een docent”. En vandaag keerden honderd wetenschapsmensen zich tegen het kort geding waarmee de UvA de actievoerders nu uit het Bungehuis wil proberen te krijgen. Ze duiden dat geding en de daarin geëiste dwangsom van 100.000 per bezettingsdag aan als een “toevlucht tot criminalisering en financiële dreigementen” hetgeen volgens hen “buitenproportioneel en ongerechtvaardigd” is. Dat laatste dus vooral: ongerechtvaardigd. Want ook ‘binnenproportionele’ dreigementen zijn niet aanvaardbaar. Maar dit terzijde. De verklaring van de academici verhoogt de druk op het universitair bestuur en zal de studenten sterken in hun volharding. Er is ook steun van studenten van buiten de UvA. Trouw schreef na een bezoek van een redacteur aan het bezette gebouw: “Er zijn zelfs studenten van de Vrije Universititeit bij.”
De houding van het UvA is inderdaad dus bot en bespottelijk. “De rector van de universiteit stelde vanmiddag voor om vanmiddag een openbaar college te geven over ‘competente rebellen’ in een ander gebouw en morgenochtend een dialoog te beginnen met de bezetters”, heette het zondag. Volgens mij hielden de actievoerders op dat moment al voor de derde dag geen hoorcollege maar een praktijkdemonstratie van zeer competente rebellen. Natuurlijk vroeg het bestuur een tegenprestatie: ze wilden ‘hun’ gebouw terug, pas dan kon er worden gepraat. Natuurlijk pasten actievoerders ervoor om hun drukmiddel prijs te geven. Ze wezen er bovendien op dat studenten allang tot een gesprek met het bestuur probeerden te komen. Maar het bestuur hield die boot steeds af. Pas nu er van een bezettingsactie sprake is, herontdekt het bestuur de waarde van een goed gesprek. Studenten trappen er niet in. Het zijn namelijk niet alleen rebellen, maar hoogst competente rebellen.
Intussen begon in en via media de stemmingmakerij. Dinsdag was er het klaaglijke verhaal over een petitie van personeelsleden die hun onderzoeksproject de mist in zien gaan wegens de bezetting. “In een petitie zeggen ze dat ze ook graag een democratische en autonome universiteit willen, maar dat het werk van studenten en promovendi ongehoord zwaar worden getroffen.” Het gaat om “taaltesten met baby’s” die “niet kunnen worden gedaan, terwijl het ontzettend veel werk is om agenda’s van opuders en onderzoekers af te stemmen met de beschikbaarheid van het laboratorium.” Volgens de NRC wijst het universiteitsbestuur ook naar dit onderzoek om haar kort geding en bijbehorende dwangsom van een ton per dag mee te motiveren.
Het antwoord op zoiets is natuurlijk kraakhelder. Ja, het is sneu en zuur voor de betrokkenen e bij dit onderzoek. Maar het is nu juist precies het punt van sociale actie zoals staken en bezetten dat de gang van zaken wordt ontregeld. Natúúrlijk zijn er dan ‘gedupeerden’. Klagen over onderzoek dat spaak loopt wegens bezetting is net zoiets als klagen dat je niet met de trein kunt als spoorwegpersoneel gaat staken: dat daarmee het treinverkeer wordt ontregeld is nu juist precies het ingezette machtsmiddel. Als het universiteitsbestuur geen gedupeerd onderzoek wil, dan kan het maar beter tegemoet komen aan de eisen van bezetters. Dat universiteitsbestuur noemt het vasthouden van het Bungehuis “chantage”. Maar het dreigen met ontruiming, met dwangsom en kort geding, dat is geen chantage? En het bestuur maar klagen dat medewerkers hun werk niet kunnen doen – terwijl bezetters ze gewoon binnenlaten – maar intussen wel het internet van het Bungehuis afsluiten…
Of het richting ontruiming gaat, zal zeer binnenkort overigens duidelijk worden,. Vandaag dient het kort geding. Ontruimen zal trouwens niet meevallen, en zou ook wel eens nieuwe acties kunnen uitlokken. Honderd studenten wegslepen duurt eventjes, en intussen zal het gaan gonzen op de universiteit en in de stad. Dat denk ik, en dat hóóp ik ook. Curieus is in dit verband de opmerking in een Volkskrant-reportage: “Een complicerende factor kan zijn dat zich vlakbij het bezette Bungehuis het krakersbolwerk Vrankrijk bevindt. Het wordt niet uitgesloten dat krakers de studenten steunen bij hun actie.” Dit leest deels als een poging tot stemmingmakerij, onderdeel van de media-oorlog. Studenten en hun acties liggen – ook gezien de reactie van docenten – redelijk goed. Krakers liggen bij veel anderen helaas veel minder goed, die zijn via repressie en anti-kraakwetgeving vrij effectief de marge in getimmerd. Studentenstrijd in verband met krakers brengen kan een poging zijn om studenten negatieve publiciteit te bezorgen.
Ik denk en hoop dat studenten ook hier niet intrappen. De enige verstandige solidaire houding is: als krakers studenten willen helpen, dat een goede zaak. Zoiets heet ‘solidariteit’, en waarom zou die wel van docenten mogen komen en niet van bewoners van een gekraakt pand? Verder staan er tussen de twee groepen natuurlijk geen muren. Het zou zomaar kunnen dat studenten wegens te hoge huren zich genoodzaakt voelen te gaan kraken, het zou zomaar kunnen dat mensen die in een kraakpand wonen, overdag de collegebanken bemensen van de UvA. Dat krakers enge asociale mensen zouden zijn, past misschien in de beeldvorming van Volkskrant, universiteitsbestuurders en politie. De werkelijkheid is een andere, en het is in het belang van strijdende studenten om banden met andere bevolkingsgroepen in de knel te smeden, of dat nu docenten zijn of mensen die panden kraken wegens woningnood of omdat ze, los van commercie en bureaucratie, vrijplaatsen van creativiteit willen opbouwen. Ik heb er vertrouwen in dat veel van de actievoerders dat punt allang erkennen, en de verdeel-en-heers-beeldvorming doorzien.
Het UvA-bestuur krijgt met het vonnis van vanmiddag in de kern haar zin van de rechter? Wat voor vervolg krijgt de actie nu? Hoe lang duurt het voor de politie komt? Hoe kunnen we meer steun opbouwen om de druk te verstevigen tegen om het universiteitsbestuur op de terugtocht te dwingen en een eventuele politie-ontruiming zo moeilijk en onaantrekkelijk mogelijk te maken voor de autoriteiten? De bezetters hebben met hun exemplarische bezettingsactie gedaan wat redelijkerwijs kon en kan worden verwacht, en daar gaan ze onverschrokken mee door. Ze verdienen brede, zichtbare, hoorbare en vooral ook voelbare bijval en ondersteuning. Bij deze mijn kleine stemmetje: lieve bezetters van het Bungehuis, jullie zijn geweldig.
Peter Storm