ravotr

maandag 13 oktober 2014

Zoals de Spaanse confrontatie in 1936 mee werd beslist door de houding van de grote mogendheden van toen, zo wordt de gang van zaken in Syrië bepaald door bondgenootschappen waarin niet de revolutionaire Koerden van Rojava doorslaggevende zijn, maar de VS, haar alliantie van F16-assistenten en reactionaire regionale bondgenoten. Als de hele oorlog er één was van Rojave en haar Koerdische strijders enerzijds, de IS en haar strijders anderzijds, dan was de keus doodsimpel. Maar de strijd om Rojava is in de oorlog tussen IS en haar vijanden slechts een veldslag, een episode, onlosmakelijk met die grotere oorlog verbonden. De Koerdische strijd aldaar de rug toekeren is onsolidair. De Koerdische strijd daar simpelweg aanprijzen zonder iets over die bredere context te zeggen glijdt te makkelijk richting deelnemen aan een imperialistische campagne die geen steun verdient, en waar ook die Koerdische vrijheid niet mee gediend is. Deel vijf van een serie, nog twee te gaan… hoop ik…

Daarom ben ik ook niet zo heel blij met de titel van het stuk dat Taylan Devrim schreef en dat op de website van Doorbraak staat: “Kobani, het Stalingrad van de IS”.  Het stuk zelf is waardevol. Het beschrijft de repressie door de Turkse staat van Koerden en anderen die proberen solidariteit met de Syrische Koerden te organiseren. Maar door de strijd in Kobani te noemen naar de plek waar de nazi-legers vastliepen op hardnekkig verzet van Russische soldaten geeft je de strijd in Kobani een wel heel zware lading van antifascisme tegen fascisme, van goed tegen fout. Dat nazi ‘s fout waren, dat IS fout is – jazeker. Maar niet alles en iedereen die zich daartegen weert is daarmee automatisch goed. In Stalingrad vocht niet zozeer goed tegen fout, maar eerder kwaad tegen nog iets erger. Ik weet dat sommige antifascisten het heiligschennis vinden, maar in Stalingrad werd geen antifascistische strijd gevoerd. Stalins legers vochten niet tegen fascisme maar simpelweg tegen de binnengedrongen legers van Stalins grote rivaal Hitler.

Hier botsten twee grote mogendheden, de één nog een graadje misdadiger geleid dan de ander. Dat het voor heel veel mensen in Rusland tegelijk een dimensie had van verdediging van het vaderland, klopt. Maar ook dat heeft met afwijzing van het fascisme als ideologie en beweging niets te maken. In autoritarisme deed het stalinisme verder weinig voor het nazisme onder. Het nazi-regime onderscheidde zich met haar industriële genocide en haar officiële staatsracisme, vooral in de vorm, van antisemitisme. Dat blijft een wezenlijk onderscheid met de rivaliserende politiestaat. Maar antisemitisme was onder Stalin weliswaar minder moorddadig dan onder Hitler maar bepaald niet afwezig, en in het deporteren van hele volkeren had Stalins regime weinig gelijken.

Er is het nog vrij bekende voorbeeld van de Krimtataren.  Toen Russische legers in 1941 de Duitse legers van de Krim hadden verdreven, gaven ze de daar wonende Krimtataren het bevel om te verterekken. De mensen kregen twintig minuten tijd om hun spullen te pakken, en werden vervolgens per trein in veewagens gedeporteerd naar Oezbekistan en elders. Van de 180.014 gedeporteerde mensen kwamen er in 1944 en 1945 volgens officiële documentatie 44,887 omgekomen. Dat is exclusief degenen die de treinreis zelf niet hadden overleest. Hun aantal wordt op 7.900 geschat, maar dat zou volgens het artikel waar ik me op baseer, op de website massviolence.org  , wel eens een onderschatting kunnen zijn.

De deportaties werden gemotiveerd met een beschuldiging van “massale collaboratie”. Collaboratie door Krimtataren kwam op grote schaal voor, zo geeft Wikipedia wel aan in een overzichtsstuk over deportaties in de Sovjetunie, maar dat is geen rechtvaardiging om een een hele bevolkingsgroep te straffen. Collectieve bestraffing tegen ene bevolkinsgsgroep wegens misdaden van leden daarvan is ene klassiek racistisch procédé, een methode waarvan Stalins dictatuur zich grif bediende. De Krimtataren waren de enige niet. “Er wordt geschat dat er tussen 1941 en 1949 bijna 3,3 miljoen mensen gedeporteerd werden naar Siberië en de Centraalaziatische republieken. Volgens sommige schattingen kwam tot aan de 43 procent van de hervestigde bevolking om wegens ziekten en ondervoeding”, aldus Wikipedia.

Dát was dus de praktijk van de sociale en politieke orde waarvoor honderdduizenden Russische soldaten en burgers in de ruïnes van Stalingrad vochten en omkwamen. Zij bezorgden de Duitse legers de nederlaag. Maar de overwinning ging niet naar henzelf, en al helemaal niet naar een aldaar nogal fictief antifascisme. Nooit sprak het Stalinistische regime van de Grote Antifascistische Oorlog. De officiële term was: Grote Vaderlandse Oorlog. Sinds wanneer is het Vaderland een antifascistische term?

Met al dit soort historische verwijzingen – naar Spanje 1936, naar Stalingrad 1943 – ontstaat al gauw een soort hang naar een nieuwe versie van het geallieerde bondgenootschap van destijds. Maar dat bondgenootschap is er dus allang! Dat bondgenootschap heet tegenwoordig de NAVO, aangevuld met progressieve, democratische en antifascistische staten als Saoedi-Arabië, Qatar, de Verenigde Arabische Emiraten, Jordanië. Turkije neemt, met haar halfslachtige positie van bedekte steun aan IS en tegelijk als NAVO-lid Amerikaans bondgenoot, een beetje de rol in van landen als Roemenië en Italië destijds: eerst opportunistisch pro-nazi, vervolgens opportunistisch anti-nazi…

Zo komen we geleidelijk aan bij een antwoord op de vraag van Graeber: waarom negeert de wereld die dappere Koerden toch? De vraag zelf is al verkeerd, want de wereld negeert die Koerden helemaal niet. Het ene deel van gevestigde wereld laat die Koerden welbewust verrekken. Het andere deel van de gevestigde wereld misbruikt de Koerden van Rojava als een soort arm klein België in 1914 met wiens lot oorlogsdeelname tegen Duitsland werd gerechtvaardigd, als een arm klein Koeweit met wiens lot in 1990 de Amerikaanse aanval op Irak werd gelegitimeerd en van een VN-vlag voorzien: als voorwendsel en trigger dus voor een grotere oorlog. Ook in genoemde jaren waren er stemming die riepen: ‘maar we moeten toch iets doen tegen de agressie?’ En ook toen was dit sentiment een instrument om tegenovergestelde agressie te legitimeren.

Ja, de Koerden verdienen onze solidariteit. Nee, die solidariteit mag niet de vorm krijgen van steun aan weer een  imperialistisch bondgenootschap dat Koerden misbruikt als symbolen van slachtofferschap en als pionnen in een cynisch machtsspel.

(wordt vervolgd)

Peter Storm