ravotr

donderdag 27 juni 2013

De discussie over ‘vreemdelingenbeleid’ heeft inmiddels groteske vormen aangenomen. DE gegevens over de onmenselijke gevolgen van deportatie en de voorbereidingen daartoe liggen voor hetn oprapen. Die onmenselijkheid is bot, lomp, bruut en slechts verhuld doordat de informatievoorziening erover bot, lomp en bruut wordt tegengewerkt. Maar er is een andere onmenselijkheid in opkomst: ‘menselijkheid’ als machtsmiddel om mensen met minder frictie weg te werken. In die onmenselijkheid staan staatssecretaris Teeven en Amnesty-directeur Nazarski aan dezelfde kwalijke kant.

Eerst de onbehouwen vorm van onmenselijkheid. Vandaag op de NRC-website: “Deskundigen: illegalen krijgen geen hulp na zelfmoordpoging”. Mensen zonder vereiste verblijfspapieren die gevangen gezet zijn, proberen nogal eens een einde aan hun leven te maken. Dat alleen al tekent de angst en de wanhoop van deze mensen. Als de dat proberen, worden ze in een isoleercel gegooid. Als ze zéggen dat ze willen proberen, worden ze in een isoleercel gegooid. Psychische hulpverlening? Nee hoor. Wat medicijnen, dat is alles.

Advocaat Huseyn Uzumcu ondersteunt een vluchteling uit Moldavië. Die heeft pogingen tot zelfdoding gedaan is is vervolgens 32 dagen achtereen in de isoleercel opgesloten. Extra straf voor een wanhoopsdaad. In een zich fatsoenlijk besturende maatschappij zou zo’n behandeling foltering, zware mishandeling, marteling genoemd worden.

Hoeveel opgesloten vluchtelingen zelfmoord proberen te plegen, is niet bekend. Tussen 2008 en 2012 brachten twee opgesloten vluchtelingen zich daar werkelijk om. Eerder dit jaar pleegde Alexandr Dalmatov zelfmoord.

Die zelfmoord trok veel aandacht, wekte veel verontwaardiging en vergrootte de politieke druk op staatssecretaris Teeven om een ‘humaner vreemdelingenbeleid’ te zoeken. De hongerstakingen van opgesloten vluchtelingen droegen aan die druk bij. En er hangt vluchtelingen nu dus een ‘humaner beleid’ boven het hoofd. Het klinkt fraai: minder snel overgaan tot detentie, andere methoden zoeken om toezicht te houden op vluchtelingen terwijl die zich op vertrek voorbereiden. Maar daar wringt precies de schoen: de drang en dwang om te vertrekken blijft ongewijzigd. Alleen de methodes worden subtieler. Van onvoorwaardelijk verblijfsrecht, van de vrijheid van beweging die een ieder toekomt, is geen sprake.

De redenering wordt onderschreven en krachtig ondersteund door directeur Eduard Nazarski van Amnesty International Nederland, een club die zich voordoet als mensenrechtenorganisatie. Die wijdt in de Volkskrant woorden aan een “fundamentele herbezinning op vreemdelingendetentie”. De reden: er zijn betere manieren om mensen het land uit te werken en ze zijn nog goedkoper ook. “De vertrekcijfers zijn veel hoger als je mensen met respect behandelt en ze zeggenschap laat houden over hun eigen lot.” Doel: hoge vertrekcijfers. Of dat nu het zelfgekozen “eigen lot” is waar vluchtelingen die “respect” verdienen “zeggenschap” over mogen houden, is maar de vraag. Of beter gezegd: dát wordt ze niet gevraagd. Misschien mogen ze meepraten over welk vliegtuig ze mogen nemen, waar ze mogen overstappen, op welk vliegveld ze precies uit mogen stappen, hun vervolgers tegemoet?

Nazarski verwijst naar het Zweedse uitzettingsbeleid. Daar slaagt der staat er kennelijk in om mensen te deporteren zonder ze eerst letterlijk gevangen te zetten. Mensen mogen daar gewoon hun mobieltjes houden en m op internet surfen, in kamers waar de deur niet op slot gaat. Vast een hele geruststelling als je het vooruitzicht hebt om terug naar Irak met zijn bomaanslagen te mogen of naar Somalië met zijn gevechten, of naar oorlogsland Afghanistan. “Dit Zweedse beleid levert ook wat op. Niet alleen hogere vertrekcijfers maar ook minder gezondheidsschade.” Niet alleen kun je zo meer mensen deporteren. De gedeporteerden zijn ook nog fit en kwiek als ze aan granaten, honger en foltterkamers worden blootgesteld. Het kan niet op.

Maar het wordt nog beter, in de logica van Nazarski. “Een fundamenteel andere aanpak kan veel opleveren: een flinke financiële besparing, effectievere oplossingen en, last but not least, een eind aan de steeds weerkerende discussies over een humaan detentiebeleid.” Jawel! Minder mensen in de cel gooien betekent méér mensen deporteren, tegen lagere kosten. En je bent van die nare publiciteit rond isoleercellen, hongerstakingen en zelfdodingen af.

Volgens Nazarski kan Teeven met zo’n koerswijziging “niet alleen vreemdelingen, maar ook zichzelf een dienst bewijzen.” Hoe vluchtelingen een dienst bewezen wordt met deze goedkopere, geruislozer werkende en ook nog eens effectievere deportatiemachine, legt Nazarski niet uit. Dat Teeven op deze manier van een irritant probleem verlost zou kunnen worden, daarin heeft de mensenrechtendirecteur die het de vrijheid van beweging te grabbel gooit en daarmee een fundamenteel mensenrecht van iedereen, dus ook van vluchtelingen, in het gezicht trapt, gelijk. De nare publiciteit rond detentiecentra en dergelijke zou hem verder worden bespaard, terwijl het doel van de narigheid – deportatie – op een koopje wordt bereikt.

Navarski reikt Teeven zo de helpende hand, ten koste van de waardigheid van vluchtelingen. Teeven en Nazarski, IND en Amnesty, samen tegen de vrijheid van vkluchtelingen.  Het is good cop en bad cop.

Peter Storm