zaterdag 1 juni 2013
De protesten in Turkije grijpen om zich heen. De grove politieaanvallen hebben mensen bozer gemaakt, de arrogante taal van premier Erdogan werkt als olie op het vuur. Wat begon als de protest tegen de sloop van een park ten behoeve van stadsvernieuwing in Istanbul. Occupy Gezi is de vlag, maar die dekt de steeds omvangrijker en explosieve lading allang niet meer. Intussen is er geweldig goed nieuws: het Taksim-plein is in handen van demonstranten, de politie trekt zich terug!
Het politiegeweld van 30 mei heeft zich 31 mei en vandaag voortgezet. “Ooggetuigen melden dat ze nog nooit zoveel traangas hebben gezien in Istanbul.” Twaalf mensen met zware verwondingen. Waterkanonnen spoten mensen omver. Een politicus van een pro-Koerdische oppositiepartij raakte gewond. Intussen zijn zeker 81 mensen gearresteerd. Maar de demonstranten bleven komen, ook vandaag weer 10.000 mensen. “Regering,treedt af” en “Verenigd tegen fascisme”, riepen mensen. Dat gaat flink wat verder dan: blijf van ons park af.
Veel mensen zijn solidair. “Hotels in de omgeving stelden hun lege kamers beschikbaar voort gewonden, via Twitter worden artsen en medicijnstudenten opgeroepen te komen helpen.” Een van de commentaren bij een artikel op Libcom: “mijn vrienden in Turkije rapporteren dat ze nog nooit zoiets als dit hebben gezien. Steun vanuit de bevolking voor de demonstraties is onbeperkt.”
De regering hult zich in arrogantie, maar er zijn teg kenen van onzekerheid. Premier Erdogan: “Elke vier jaar houden we verkiezingen en dan maakt dit land zijn keuze.” Anders gezegd: wat de demonstranten willen en doen doorkruist de ‘democratie’. Van hem mag het Taksim-plein geen plaats worden “waar extremisten hun gang kunnen gaan.” Al dat traangas tegen betogers? “Oke, misschien zijn er wat fouten gemaakt met het gebruik van traangas, dat zoeken we nu uit. Maar het moet nu eenmaal gebruikt worden, in specifieke gevallen. Dat gebeurt overal ter wereld.” Inderdaad, overal verdedigen arrogante, door protest belaagde machthebbers hun macht met traangas. Onrecht en repressie zijn niet bepaald tot Turkije beperkt. Dat rechtvaardigt minder dan niks.
Opvallend trouwens dat Erdogan al erkent dat er fouten gemaakt kunnen zijn met de inzet. Dat lijkt een reactie op de felle internationale kritiek vanuit onder meer Amnesty. Natuurlijk springt de gevestigde politieke oppositie naar voren. “Laat ons zien dat je premier bent en trek e politie terug”, zei Kemal Kilicdarglu. Dat wil niet zeggen dat zijn partij, de Republikeinse Volks Partij, als vriend van de betogers kan worden gezien. Maar politici grijpen nu eenmaal graag onvrede aan om hun rivalen mee om te oren te slaan.
In de regering wordt ook al teruggekrabbeld. Bulent Aroc, vicepremier: “Het zou handiger zijn geweest om te proberen mensen die gezegd hebben tegen een winkelcentrum te zijn (…) te overtuigen in plaats van ze te besproeien met traangas.” Intussen zijn tegenstanders van het bouwproject waarvoor het park moet wijken en waarvoor de politie met traangas begon te gooien, bij de rechter langs geweest. Resultaat: “vrijdagmiddag bepaalde de rechtbank dat er voorlopig geen bomen mogen worden gekapt.” Toeval? Een poging vanuit de rechterlijke macht om escalatie van straat tegen staat de wind uit de zeilen te nemen? Misschien een hint vanuit de regering aan de rechtbank: geef ons een handvat, iets om ons achter te verschuilen om zonder rechtstreeks gezichtsverlies terug te kunnen krabbelen? Die laatste interpretatie botst met de houding van Erdogan die zegt dat het bouwproject gewon doorgezet gaat worden. Het besluit behelst ook geen afstel. “De rechtbank wil pas een inhoudelijk oordeel geven als ook de gemeente Istanbul is gehoord en neemt daar nu de tijd voor.”
Intussen breidde het protest zich uit naar andere steden. Ankara bijvoorbeeld , waar de politie ook traangas inzette. Daar “probeerden enkele honderden mensen op te trekken naar het parlementsgebouw. Ook daar greep de politie in.” Ankara is de hoofdstad van het land. Dat daar nu ook protest is, is veelbetekenend. Een commentator op Libcom meldt overigens grotere aantallen betogers: 3000. In Izmir, ook een grote stad, wordt protest gemeld. Ook daar gebruikt de politie traangas. Een commentaar op de – zoals je kun merken, immens informatieve – thread van commentaren onder het al genoemde Libcom-artikel, rept van acties in Antalya, Kayseri, Marmaris, Bodrum, en vijf andere plaatsen , naast Izmir Ankara en Istanbul.
Uit die laatste plaats komen intussen twee zeer opmerkelijke berichten. Een club van ultras, voetbalsupporters hebben zich in de strijd gemengd, namen demonstranten in bescherming en ging een politievoertuig te lijf. Het doet een beetje denken aan de rol die ultras speelden in de strijd tegen de oproerpolitie in Cairo in de heftige januaridagen van 2011, toen de dictatuur van Mubarak eraan moest geloven.
Het tweede bericht, intussen via grote media te vernemen: de politie heeft het Taksim-plein ontruimd! Al eerder vandaag bezetten demonstranten een tijdje dat symbolisch zo belangrijke plein, maar een nieuwe politiecharge bracht dat in gevaar. De NOS op haar site: “De Turkse politie is zich aan het terugtrekken van het Taksimplein in Istanbul. De barricades worden weggehaald en er zijn nu duizenden mensen ioin het Gezi-park bij het plein.” Het plein wordt – voor zolang als het duurt, de politie kan terugkomen! – nu toch een plek “waar extremisten” – vele , vele duizenden ‘extremisten’, ook wel bekend als gewone, maar inmiddels zeer boze mensen – “hun gang kunnen gaan”, zeer tegen de uitgesproken zin van de premier. Dit is een dramatische wending – ten goede. Wordt vervolgd!
Peter Storm