dinsdag 9 oktober 2012
Vandaag is John Lennon – vooral bekend als ex-Beatle, maar feitelijk veel meer dan dat – dus jarig. Hij zou 72 jaar zijn geworden als hij niet in 1980 was vermoord. En er is nog een Beatle-related verjaardag dezer dagen. De eerste hitsingle van het Fabuleuze Viertal is Liverpool is op 5 oktober, afgelopen vrijdag, 50 jaar geworden. Ja, dat doet er toe voor mij.
Over die eerste Beatles-hit staat op de NRC-website iets aardigs te lezen, compleet met de hoes van die single en Youtube-filmpjes van “Love Me Do”, een bloedsimpele maar onweerstaanbare liefdesliedje uit 1962. Er zouden een reeks nog steeds ijzersterke songs volgen, op single en LP, met een in de loop der jaren toenemende complexiteit. Het groeide va rock’n’roll rechttoe-rechtaan tot door Europese en ook Indiase klassieke muziek beïnvloede subtiele muziekstukken. De meesten ervan werden geschreven door Paul McCartney en John Lennon. Samen of – steeds vaker – afzonderlijk, maar ook dan stonden beider namen er als auteur bij.
De producer, George Martin, wel eens als vijfde Beatle aangeduid, hielp mee met fascinerende arrangementen, waarbij de ene keer dast strijkkwartet in “Yesterday”, de andere keer dat trompetje in Bach-stijl in “Penny Lane”, de sitar in “Norwegian W ood” of een bijna als klavecimbel klinkende piano in bijvoorbeeld “In My Life” opvallende rollen speelden. Dat het tussen mij en bijvoorbeels Franz Schubert en zijn glorieuze strijkkwintet uiteindelijk goed is gekomen, zou wel eens te maken hebben met de strijkers in “She’s Leaving Home”, van het fameuze Sergeant Pepper-album uit 1967.
In 1970 was het met de Beatles gedaan, na lange, slepende ruzies. John Lennon maakte juist in die tijd als solo-arties een aantal waarlijk revolutionaire muziekstukken. “Imagine”, bijvoorbeeld, te makkelijk afgedaan als sentimentele tearjerker, maar feitelijk een glasheldere verwoording van de droom van een vrije, communistische wereld: “Imagine all the people… sharing all the world”. Dat was in 1971. In het jaar ervoor verscheen het va rustige akoestische gitaarbegeleiding maar tekstueel keiharde “Working Class Hero”, één van mijn all time favourite songs. John Lennon stond, zeker in zijn beste jaren, voor de underdog, en tegenover een wereld die underdogs inderdaad een hondse behandeling geeft, al hebben veel honden het tegenwoordig beter dan veel mensen. De Hij nam het op voor Ieren in hun strijd tegen Britse overheersing, voor Black Panthers teenover de Verenigse Staten, hij deed met “Women is the Nigger of the World” een pleidooi voor vrouwenbevrijding. Zijn radicale stellingname leverde hem de actieve vijandschap van de FBI op die hem langdurig in de gaten hield. Zoiets, akelig als het is, mag je zien als een compliment aan de man.
In later jaren bleef Lennons muziek mooi, maar het werd wel steeds gezapiger. Dromerige songs en liefdesliedjes gingen de boventoon voeren. De man was gewoon redelijk gelukkig met vrouw Yoko en opgroeiende kinderen – en wie zou het hem dát misgunnen? Tot daverende creativiteit leidt zoiets echter niet, al bevatte zijn laatste album voor de moord wel juweeltjes. Vlak nadat dit album het licht zag, werd hij vermoord. Ik herinner me nog hoe ik het hoorde: iemand had het op het schoolbord geschreven in de collegezaal waar ik d als eerstejaarsstudent was. Ik dacht eerst aan een nare grap, maar het bleek de waarheid. Ik ben een week zwaar aaneslagen geweest geweest.
Lennon – en de Beatles waar hij deel van uitmaakte – hebben niet alleen de wereld van de muziek diepgaand veranderd en een spoor van prachtige songs nagelaten. John Lennon was in zijn beste tijd ook een oprechte stem tegen onderdrukking en onmenselijkheid. Bob Dylan, zijn generatiegenoot, die andere zangstem tegen vervreemding en mensonwaardigheid uit die jaren, heeft op zijn meest recente album “Tempest”, een prachtig tribuut aan John Lennon gewijd: “Roll On John” . Daar heb ik op dit moment niet veel meer aan toe te voegen.