woensdag 2 mei 2012
Opnieuw heeft een stedelijk gezagsdrager ME en arrestatiesteams losgelaten op een demonstratie die hem niet beviel. Opnieuw hebben deze agenten grof geweld gebruikt, mensen geslagen, mishandeld en opgepakt. Opnieuw speelde het gezag daarmee haar rol als onderdrukker. En opnieuw kozen gevestigde media ervoor om de gang van zaken leugenachtig en verwrongen weer te geven. Er is reden voor woede, en tegelijk ook voor analyse van de berichtgeving. Er is ook reden voor grote hulde, aan de dappere demonstranten en aan doortastende organisatoren.
De gang van zaken zelf. Ik was er niet bij, ik heb gebruik gemaakt van de het tijdlijntje op Indymedia; de verslagjes van NRC en Volkskrant, van Nu.nl, van Nieuws.nl en van Nos.nl, en bovendien van het prachtige verslag “Politiegeweld, mijn eerste keer”, van ‘bezorgde leraar’ op Indymedia. Daaruit valt het volgende beeld te vormen. Op het Mercatorplein verzamelde zich een flinke groep betogers, zeker honderdvijftig, mogelijk enkele honderden. Vrij snel na het begin van de demonstratie liet de politie weten dat gezichtsbedekking niet zal worden getolereerd – burgemeester Van der Laan had dat eerder op de dag al laten weten. De ME hield daarop de op gang komende demonstratie tegen en sloeg mensen. Arrestatieteams werden actief: mensen werden aangewezen, ME-ers maakte gewelddadig ruimte, mensen van het arrestatieteam drongen de demonstratie binnen, sleurden een betoger weg, sloegen hem soms tegen een politiebusje, zetten de gearresteerde betoger op de foto. De politie had een waterwerper klaargezet, agenten te paard waren ook op de demonstratie in gereden.
Géén van de verslagen – niet die op Indy, maar ook niet die van de genoemde media-berichten – rept van ook maar enig geweld vanuit de demonstratie tegen de politie. Ja, in een iets later stadium is wat vuurwerk gegooid. Bij vakbondsbetogingen in België en Frankrijk is zoiets de gewoonste zaak van de wereld, dus drukte daarover zou ook misplaatst zijn, en geweld is echt iets anders. Ook gebeurde dit blijkbaar nadat de politie zelf al aanvallen op betogers had uitgevoerd. De politie heeft dus gewoon een vreedzame demonstratie aangevallen, enkel en alleen omdat sommige demonstranten weigerden hun – uit privacy-overwegingen zeer legitieme – gezichtsbedekking weg te doen, en de rest van de demonstratie terecht solidair bleef met deze betogers. Ik heb wat foto’s bekeken, op Indy maar ook via Nu.nl . Mij viel op hoe relatief véél mensen géén gezichtsbedekking hadden, en de ME zo ongeveer recht in de ogen keken. Ik ben onder de indruk van hun moed! Gezichtsbedekking is geen legitiem excuus voor repressie, maar gezichtsbedekking was ook helemaal niet het allesbepalende aspect van de demonstratie dat er in dit soort gevallen zo graag van wordt gemaakt. Bovendien staat het ‘strafbare feit’ – weigering je sjaal omlaag te doen – ,zelfs volgens de logica van hun rechtsstaat, in geen verhouding tot het gebruikte politiegeweld. Er is in het strafrecht immers niet voorzien in lijfstraffen. Maar die rechtsstaatsredenering is nog te veel eer, ik ken alleen wel een rechtse staat. Maar dat is net zoiets als witte sneeuw.
Na een uur door ME te zijn ingesloten en belaagd, mag de demonstratie dan toch verder lopen, als ze politieaanwijzingen opvolgen. Zo niet, zou iedereen gearresteerd worden. Ze worden ‘begeleid’ door een immense politiemacht, met acht ME-busjes die zich bij de eerder aanwezige politie hebben gevoegd, een waterwerper die achter de groep aan komt. Er volgt nog een korte aanvaring, demonstranten vluchtten vervolgens panden binnen op het Bellamyplein. De actie is afgelopen. Er bleken 23 mensen te zijn opgepakt, die vandaag ik kleine groepjes weer vrijgelaten worden.
De berichtgeving in gevestigde media beschrijft een deel van het bovenstaande wel. En nogmaals, van geweld door demonstranten rept geen van de nieuwsbronnen. Maar woordkeus, toon en dergelijke verraden de standaard-partijdigheid. Voorbeelden te over. De Volkskrant sprak van een “krakersdemonstratie” in de kop, een “demonstratie van krakers” in het stukje zelf. Dat het hier een Eén Mei-betoging betrof, wordt niet vermeld, dat de actie was aangekondigd als “anarchistische antikapitalistische demonstratie” evenmin. het enige dat we over het doel van de actie lezen, is dat de ënkele honderden krakers demonstreerdetegen ‘de aasgieren van de politiek en de multinationals'”. Door de strekking en het doel van de demonstranten grotendeels weg te laten en het over ‘krakers’ te hebben, speelt de krant in op rechtse sentimenten en laat de krant belangrijke inhoudelijke informatie weg.
De NRC spreekt wel van een “anarchistische antikapitalistische demonstratie”, maar laat ook het niet onbelangrijke feit weg dat het hier een 1 mei-actie betrof. Zo kan de NRC keurig van een afstandje berichten over l talloze 1 mei-acties in andere landen, zonder duidelijk te maken dat de Eerste Mei in Nederland óók wordt gevierd – en dat die viering door autoriteiten met repressie wordt beantwoord. Nu.nl sprak van een “krakersdemonstratie”, maar vermeldde helemaal onderaan haar stuk niet alleen dat het “volgens de aankondiging om een ‘anarchistische antikapitalistische demonstratie'(ging)”; het artikel plaatste zelfs een link naar de oproep op Indy! Maar ook in dit stuk werd het verband met 1 Mei verder weggelaten, evenals Nieuws.nl dat dan weer wél het anarchistische en antikapitalistische doel van de demonstratie benoemde. De NOS had het in haar verslag over een “krakersbetoging”, een “betoging van krakers en andersglobalisten” (huh?) maar noemde de opgepakte mensen een dag later dan wel weer “1 mei-demonstranten”. Maar over het geheel genomen duwden media de politieke identiteit van demonstranten naar de achtergrond en doopt ze deelnemers om in het stereotype ‘krakers’.
De intimidatie van de demonstratie begon al van te voren. Burgemeester van der laan kondigde aan dingen als gezichtsbedekking, maar ook geen versterkte stokken aan de spandoeken, toe te laten. Het stukje van te voren in de Volkskrant – waar dan weer wel het anarchistische en antikapitalistische karakter van de actie wordt vermeld, iets dar er in het verslag zelf niet van af kon – is begripvol over de zorgen van de burgemeester. “De politie heeft aanwijzingen dat bij het protest mensen aanwezig zijn van het zogenaamde zwarte blok, een gewelddadig onderdeel van de kraakbeweging.” Hoe vaak moet nog worden uitgelegd dat het zwarte blok geen ‘onderdeel’ is, geen stroming of groepering, maar een tactiek die mensen soms wel, soms niet hanteren. Mensen kiezen er soms voor om zich door donkere kleding en gezichtsbedekking onherkenbaar te maken. Dat maakt aanhouding achteraf op basis van vastgelegde beelden moeilijker. Als zwart blok gezamenlijk optrekkende demonstranten kunnen de meest uiteenlopende dingen doen: van het aanvallen van een bankgebouw tot het met stevigheid verdedigen van mede-demonstranten tegen ME-charges. Een groep vormen en voor anonimiteit en onherkenbaarheid kiezen, maakt dit soort acties makkelijk. Maar inherent gewelddadig is de aanpak niet. Hooguit kun je zeggen dat in de aanpak een confrontatie, inclusief zelfverdediging, niet uit de weg wordt gegaan. En… na de actie of de demonstratie is het zwarte blok er dus niet meer. Bij een volgende actie kunnen mensen – dezelfde, of totaal andere – zich als zwart blok manifesteren. Als ik morgen een zwarte jas met capuchon aandoe, mijn gezicht bedek, en me voeg bij anderen die hetzelfde doen, en ik neem op die basis aan actie deel, dan maak ik deel uit van een zwart blok. Doe ik de kledij weer af, dan is mijn ‘lidmaatschap’ ervan weer voorbij. Maar door dat ‘zwarte blok’ af te schilderen als een soort geheime, gewelddadige organisatie, wordt mensen angst aangejaagd en repressie bij voorbaat gerechtvaardigd. Dat de burgemeester zoiets doet, is logisch: het is voor hem oorlog. Dat de pers daaraan meedoet is… eigenlijk ook logisch, want die vormen in de oorlog een subtiel soort propaganda-orgaan. Soms vervalt dan ook nog de subtiliteit.
De Volkskrant meldt ook nog: “De actie is overigens niet aangemeld, waardoor de gemeente niet heeft kunnen overleggen met de organisatoren.” Ja, de gemeente overlegt maar wat graag, om organisatoren te verstrikken in afspraken waar die organisatoren dan aan gebonden zijn, terwijl de politie ter plekke de afspraken op geheel eigen wijze invult. Zo worden organisatoren maar al te gemakkelijk een soort verlengstuk van de politie, zo kunnen organisatoren onder druk gezet t worden om mede-betogers zo ongeveer de dwingen om stokken in te leveren en sjaals omlaag te doen. Afspraken, nietwaar? Het is een goede zaak dat er weer eens een demonstratie op touw is gezet zónder dit circus binnen te treden. Openlijke verspreiding van posters en pamfletten is ruim voldoende aanmelding. Dat wil niet zeggen dat het niet-aanmelden van demonstraties een soort principe moet zijn. Het hangt gewoon van de situatie, en van tactische keuzes, af, bij Occupy-acties in Tilburg – maar ook bij de antikapitalistische demonstratie van 31 maart in Utrecht – is er wel rechtstreeks melding gedaan. Maar het achterwege laten ervan – om valide redenen, zoals ik liet zien – is geen enkel excuus om dan maar begrip te hebben voor het aanvallen van deelnemers.
Ik wil eigenlijk nog meer schrijven over de demonstratie, met name ook in vergelijking met andere demonstraties. Wellicht kom ik er binnenkort op terug. Maar hoe dan ook: hulde aan de demonstranten die er waren en de repressie trotseerden. Zij mogen trots zijn op zichzelf. Hulde ook aan in initiatiefnemers van de demonstratie, die er in geslaagd zijn met zeer intensieve activiteit een flink aantal betogers op de been te helpen brengen.