zaterdag 5 december 2015
Terwijl media ons blijven bestoken met berichtgeving over de aanslag in San Bernardino, vond er alweer een nieuwe moordpartij plaats. Wie denkt dat ogenblikkelijk de aandacht naar die nieuwe gewelddaad verschuift, vergist zich: de hype rond de eerdere aanslag hobbelt gewoon door. Maar hey, die eerdere aanslag vond dan ook plaats in Californië, in ‘onze’ wereld. De nieuwe aanslag vond plaats in Tsjaad. En met de mensen daar hebben ‘we’ niet zoveel, al is Tsjaad niet verder weg dan de Westkust van de VS. Toch?! Kort berichtje dus, dat allengs omlaag zakt op de Volkskrant-website.
De aanslag in Tsjaad kostte geen veertien mensenlevens, zoals die in San Bernardino. Bij de aanslag in Tsjaad – drie zelfmoordaansl;agen op een marktplein i op een eiland in het Tsjaad-meer – verloren maar liefst dertig mensen het leven. De aanslag in Tsjaad leidde niet tot 21 gewonden, zoals die in Californië. Nee, bij de aanslag in Tsjaad raakten tachtig, mogelijk negentig mensen gewond. Geen enkele dode is weg te strepen tegen de andere, geen enkele gewonde weegt op tegen een andere gewonde. Het is allemaal verschrikkelijk.
Maar je kunt er niet omheen: twee keer zoveel doden, bijna vier keer zoveel gewonden – en misschien de helft van de aandacht. Mensen in Afrika zijn in media-land blijkbaar ongeveer een achtste waard van wat mensen in Californië waard zijn. En kom me niet aan met verhalen van ‘culturele empathie’ die zulke scheefheid onvermijdelijk zou maken. Een ander woord voor die verwrongen empathie is etnocentrisme, neokoloniale vooringenomenheid. Daar mogen we wel eens mee proberen te breken.
Beide aanslagen zijn – als de eerste berichten kloppen – geestverwant. IS claimt min of meer de schietpartij in San Bernardino. Het daarmee verwante Boko Haram wordt al in verband gebracht metd e aanslag in Tsjaad. Ook ideologisch is er dus geen reden om de ene aanslag veel en de andere, nog veel bloediger aanslag veel minder aandacht te geven.
Interessant aan de aanslag in Tsjaad is trouwens wat er aan voorafging. Mensen zaten op het eiland omdat ze voor Boko haram elders op de vlucht waren geslagen. Dat is wrang. En de aanslag werd gepleegd nádat vorige maand de noodtoestand in het gebied was afgekondigd. Vijfduizend soldaten waken in het gebied over de veiligheid. Helpen deed het dus niet.
Noodstoestanden zijn geen erg geschikt middel om aanslagen mee te voorkomen. Je kunt er wel uitstekend klimaatprotesten mee dwarsbomen, via preventief huisarrest en demonstraties die door een verbod getroffen werden , en door hardhandige onderdrukking waar betogers toch probeerden te demonstreren. Dáár zijn noodtoestanden goed voor. Dat dan weer wel. Een vleugje staatsterreur verpakken als strijd tegen terreur is altijd handig En huichelachtig.
Bij dit alles wil ik nog iets kwijt dat me niet lekker zat. Direct na de aanslagen in Parijs wezen mensen er volslagen terecht op hoe wrang het was dat doden in Parijs de volle aandacht kregen, dodelijke slachtoffers van een soortgelijke aanslag in Beiroet kort daarvoor echter niet. Ik deelde dat gevoel, en heb berichten in die zin met overtuiging van Likes voorzien in Facebook-land.
Maar er knaagde wel iets. Zouden we allemaal, als er een aanslag plaatsvond geruime tijd na Parijs, in een ver land waar ‘we’ niet zo veel mee hebben, dan ook klaar staan om die volop aandacht te geven? Was ‘Beiroet’ enkel een punt dat we wilden en genoodzaakt waren te maken rond ‘Parijs’? Een geheel en al recht naar voren gebracht punt, maar zonder dat het een permanent aandachtspunt was? Ik hoop het niet. Ik geloof het ook niet echt, maar knagen deed en doet het soms wel.
Reacties de komende dagen zullen het uitwijzen. Laten we proberen werkelijk álle slachtoffers van ál het geweld de aandacht geven waar ze recht op hebben, terwijl we zoeken naar oorzaken en oplossingen. Hoe moelijk dat allemaal ook is.
Peter Storm